Bo yu ta wak porno

Dikon bo por bisa bo yunan shen mil biaha pa “No hisa man pa bo ruman” o “Si bo mishi ku e fòrnu e ta kima bo” o “mira pa bo mishi ku droga” pero ora yega e momentu pa menshoná sèks o porno bo ta kere ku bo por menshoná e tópiko ariba ariba pa despues bòltu e kombersashon? Kisas bo ta kere ku bo no tin ni nodi di papia tokante e tópiko aki ku bo yu mes. Tur hende sa kiko ta wòrdu konsiderá komo porno. Pa hopi e ta eksistí “ei fo” pero no den nan kas.

Time

E fasilidat di akseso na pornografia a kambia drástikamente. E stapel di revista (skondí) ku abo ta kòrda tempu di bo infansia ta totalmente diferente for di e kontenido seksual eksplísito ku hóbennan di awe ta keda eksponé na dje. Estudionan internashonal ta mustra ku mayornan ta balotá e kantidat di porno ku nan yunan tin akseso na dje. Mundialmente e proporshon di mucha ku a yega di mira porno ta varia entre 43% te ku 99% dependé nan edat. Nan ta kuminsá ora nan tin 10 o 11 aña. No tin niun motibu pa kere ku na Kòrsou lo ta otro.

porn-talk

Ya ku bo no por evitá bo yu di wak porno, bo mester prepar’é pa lokual e lo topa un dia. Hibando un kombersashon habrí i basá riba echonan bo por benefisiá bo yu hopi mes. Ta probá ku mucha ku risibí edukashon seksual for di chikí tin muchu mas chèns pa:

  • Sinti nan mes positivo tokante nan kurpa
  • Tuma desishonnan seksual na un manera responsabel mas lat den bida
  • Ta mas kapas di komuniká tokante tópikonan seksual
  • Ta komprondé kiko ta enserá komportashon apropiá

E kultura di Kòrsou ta unu kaminda e tópiko di porno no ta keda tratá entre mayor i yu. Dikon mayornan ta asina kobarde? Hopi mayor ta biba añanan den kas huntu ku nan yunan te dia ku e yu bai studia afó sin nunka papia ku nan tokante sex. Tur loke un mucha no siña na kas, e ta siña riba kaya. Dikon laga un tópiko asina importante den man di hende straño?. Mi ta kere ku hopi ta asumí  ku si nan kuminsá papia ku nan yu nan tin ku siña e mucha delaster un kos. Esei no ta e kaso. Bo no tin nodi di bai den luho i detaye pero pone bo yu sinta i splike ku:

  • Aktor i aktrisnan di porno no ta suponé di mustra real. Gran mayoria di e kurpanan ta modifiká i no por keda kompará ku naturalesa.
  • Porno ta fantasia, E no ta real. Porno ta e “fast food” den e mundu di seksualidat. Den e bida normal sex ta djis un parti di un relashon sano. Realidat ta ku den e mesun relashon ei sex no ta mustra ni zona manera den pornografia.
  • E ekspektativa i simplesa di sekso den porno no ta realístiko i por kousa daño na un relashon. Sèks mayoria bes ta bini kompaña pa emoshon. Algu ku ta keda intenshonalmente atras den pornografia.

What-do-we-want-

Lo ta bon pa mayornan kuminsá e kombersashon ku nan yunan tokante sekso i spesialmente porno. Na mes momentu mi ta kere tambe ku laga e tópiko aki na e mayornan no ta e solushoná e problema den su totalidat. Mayoria mayor no ta ekipá pa papia o splika. Tin ku tin problema pa papia ku nan mes su pareha. Otro lo no sinti nan mes konfortabel o tin asta bèrgwensa pa papia tokante porno ku nan yu. Tambe tin un grupo ku mester di splikashon pa nan mes.

Mi ta kere ku a yega ora pa skolnan introdusí e tópiko i habri e diskushon tokante porno komo parti di edukashon seksual na skol. Asina Kòrsou lo tin un mihó bista di kiko e muchanan ta siñando. Tur skol por apliká e mesun material. Tambe por trese informashon di un forma konsistente, apropiá i basá riba nan edat.

Paso kòrda ku maske un mucha no tin pregunta, o ta mustra “verlegen” ta e mayornan su deber di kuminsá i kontinuá e diálogo. Silensio no kièr men falta di kuriosidat.

Zo onbetrouwbaar als de neten!

Heb je al plannen voor vanavond ?

Laat ik het anders vragen, en wees eerlijk: heb je afspraken voor vanavond waar je je daadwerkelijk aan gaat houden?

Als je iets anders dan een volmondige “ja” antwoordde op de tweede vraag, ben je niet alleen. Jouw antwoord is één van de vele “Sorry dat ik te laat ben!” en “Oh, ik ga het toch niet redden!” sms’en die op dit moment onderweg zijn naar vrienden die zeer waarschijnlijk al op het afgesproken locatie staan. Vlak daarna volgen de “Drukke week op het werk” e-mails en “misschien” reacties op Facebook gebeurtenissen.

We leven nu eenmaal in een tijdperk waar het nog nooit zo eenvoudig is geweest om afspraken te overboeken. Wij noemen het druk hebben. Maar diep in het hart weten we allemaal dat we werkelijk “Flaky” zijn.

Tegenwoordig heeft iedereen een “flaky” vriend in de vriendenkring. En als je die niet meteen herkent, dan ben je het waarschijnlijk zelf. “Flaking” – Betekent over het algemeen een gewoonte van maken om plannen kort van te voren te annuleren — is een trend toegeschreven aan mensen met een zeer drukke bestaan, tegenstrijdige verplichtingen en constante verbondenheid met elkaar via persoonlijke technologie of een combinatie van alle drie.

flaky_2

Flaking- is duidelijk tweerichtingsverkeer. Voor elke “Sorry, ga het toch niet redden!” bericht die we ontvangen, sturen we waarschijnlijk zelf twee. We geven onszelf toestemming om thuis te blijven met Netflix of om op het laatste moment een andere aantrekkelijke plan aan te nemen.

Een zeer moderne ellende. Onder andere mogelijk gemaakt door technologie. Het internet geeft ons het gevoel dat er eindeloze sociale opties zijn om uit te kiezen. Plannen worden snel gemaakt door middel van technologie en even snel ongedaan gemaakt. Lekker makkelijk. Hoef je je vrienden niet te spreken, hun lastige vragen te beantwoorden of de teleurstelling op hun gezicht af te lezen.

Hoe goed jouw excuus ook is, “Flaking” geeft simpelweg aan dat we niet langer bereid zijn te investeren in onze vrienden en daardoor steeds minder duurzame vriendschappen opbouwen.

Onderstaande video legt dat haarfijn uit!

 

Enjoy and have a happy Sunday!

Bruistablet Manager i Zeemeeuw Manager

Na trabou mi a ripara ku e Hulandes ku mi koleganan ta papia no ta loke ami a siña na skol. A dura basta tempu pa mi realisá ku no tin nada robes ku mi Hulandes. Meskos ku tur otro idioma mi mester a siña e “managertaal” ku tabata wordu usa rondó dimi.

zeemeeuw-management“Managertaal” ta un “idioma” ku ta zona masha dèftu, ku hopi palabra difísil i ku ta wordu usá pa hende ku ta papia hopi sin bisa nada. Kasi tur bes e ta wordu usá pa impreshoná bo durante un reunion o entrevista. Bo ta rekenosé asina e sentimentu di klaba lenga di esun ku ta papiando riba mesa drentabo. Mayoria bes ta un manager ta na palabra o un kolega ku tin gana di ta manager. Nan ta usé pa skonde e echo ku nan no a hasi nan trabou manera mester ta.

Hungament’i interesante tin.

Grandi tabata mi sorpresa ora mi kuminsa traha na Singapore, paso a resultá ku e fenomeno aki no ta unu di Hulanda so. E ta tradusi su mes masha bunita na ingles tambe. Si mi paga tinu riba kombersashonnan den kantor mi ta tende diferente palabra ta kai ku ta ponemi pensa “no por otro”?

Komunikashon diario ta basta kompliká kaba, pakiko hunga interesante? Mi kièr kompartí 2 momentu kaminda koleganan a lagami atras babuká.

Manager taal

Ora mi bisa mi kolega hulandes “ik moet je even spreken” e la kontestá

“schiet even een agendaverzoek in, zodat we in een BiLa kunnen uitkristalliseren en sparren over het aanvliegen van het uitrollen van het project waarbij ook collega Wilma aangehaakt moet worden zodat zij lekker in haar kracht komt te staan”

O manera mi a tende siman pasá

“And that’s what I like about you Endilo. You don’t beat around the bush, you just say it like it is. So, just to finish up here, I’d say don’t let the grass grow too long on this one, okay, what I’m looking for is for you to have a get together with your team, unpack these issues, have an idea shower, really think outside the box – blue sky thinking, and then by end of play, shoot me over an exit strategy that will allow for true organic growth. So, if you could action that, then we’ll just run it up the flagpole, you know, put the record on and see who dances, and then ideally we can look to open the kimono and truly take it to the next level going forward, firing on all cylinders. OK?

Asina tin muchu mas palabra ku ta kai bou di e kategoria “managertaal”. Mi tin sigur ku den nos dushi Papiamentu tambe lo tin diferente manera di papia hopi sin bisa nada.  Ki eksperensia abo tin ku bo manager? Kompartí un ehemplo ku mi por fabor?

PS. Bo sa e diferensia entre un “Bruistablet Manager” i un “Zeemeeuw Manager”? E prome ‘komt pas in actie als alles is opgelost’. E zeemeeuw manager ‘komt krijsend binnen, schijt heel de boel onder en voor je er wat van kunt zeggen is ‘ie alweer gevlogen’

Polítiko, Payaso o Karpata?

Un hugada sea limpi o shushi por trese kambio grandi den wega. Den bom di 9 inning wega por kambia por kompletu. Si gol kai algun minüt prome ku final di segundo tempu, asta keeper ta bin yuda delantero. Den e wega o sirko polítiko di Kòrsou (skohe unu depende bo punto di bista) ta meskos. Aktualmente tin hopi protagonista kreando konfushon. Nan motibu ta diferente pero nan motivashon ta igual. Tur tin un agenda skondí. Tur kièr skòr den aña 2016 pa asina finalisá nan “unfinished business”.

Pueblo di Kòrsou ta un bunita kachó di rasa, polítikonan aktual ta e karpata. Tanten ku e no sek’é, karpata no ta bai laga kachó.

 Tras di kortina tin mas o ménos 5 famia tras di tur e gran desishonnan di un partido polítiko. Nan tin e miembronan “by the balls” loke ta enserá ku nan por hasi i keda sin hasi loke nan haña ta bon. Si nan kièr nan ta pone un parlamentario kita su sosten foi gobiernu, stof su atras i baha bai sin duna niun motibu bálido pa ku su retiro. Tristu ta ku ta pueblo tin ku pagá.

Payaso
Parlamentu di Kòrsou o Sirko di Partido?

Asta e 21 payasonan ku ta suponé di representá pueblo no tin e kurashi pa hasi nèt nèt nada tokante e asuntu aki. Payasonan ku ta tin palabranan masha bunita poko aña pasá kanando den bario pidiendo sosten, hasiendo promesanan bashí indikando ku nan si lo traha pa pueblo. Sera ku urna a sera nan a pèrdè lenga. 20 di e payasonan aki a kore drenta konvoi bai keiru den Roodeweg i pone preshon pa saka 500 mil florin pa fiesta sigui. Awe ku e clown mayó a baha bai, tur a tapa nan nanishi kòrá i sali di porta patras bai en bes di drenta konvoi bai blòkia su porta di kas. Ora aña bòltu lo bo mira nan den un bachi nobo buskando voto den bo bario atrobe.

Sirko Politiko
Coming Soon….

Loke no ta tumando luga ta e dialogonan tokante tópikonan di importansia pa futuro di Kòrsou. E pais ku nos tur lo muri bai laga atras pa nos yunan i nan yunan. Tópikonan manera; ki tipo di pais nos kier laga atras pa futuro generashon, konta bai hasi ora venesolanonan kuminsa bin buska refugio na Kòrsou, kua strategia ta bai ehekutá pa strukturalmente baha desempleo bou di hoben? Kon ta bai kubri e gastunan astronómiko di salubridat públiko den futuro? Kon ta garantisa ku kalidat di bida di e yu di Kòrsou lo krese den futuro? Kiko lo bai pasa ku Isla despues di 2019? Kon lo adaptá nos sektor di turismo ora Cuba habri porta? Un pais ku no ta pensa riba su futuro ta destiná pa frakasá.

 Un kos ta sigur, ku e protagonistanan di e sirko aktual Kòrsou lo no logra niun krenchi di adelanto.  studia, integro, ku gana di traha i sin interes propio den e 150 mil abitantenan. Pero mientrastantu e situashon aktual permanesé ta komprendibel ku e lidernan aki hamas de los hamases lo mete ku polítika.

Den e wega aki tin diferente ganador pero solamente un pèrdèdó:

E pueblo di Kòrsou.

el-gran-circo

Dream me. Build me. Make me real.

Wanneer de geschiedenis boeken geschreven zijn, zal de eerste helft van de 21e eeuw boven alles bekend zijn voor de catastrofale en katalytische verstedelijking. Nog nooit eerder woonden zoveel mensen in en rond Willemstad. Landbouw gronden van weleer staan nu braak. Wie dan op een kaart kijkt, ziet dat een groot deel van Willemstad wordt ingenomen door een 100 jaar oude raffinaderij. Een uniek en zeer kostbaar stuk grond wordt economisch gezien niet optimaal gebruikt. Dat is niet alleen de schuld van politici, raffinaderij medewerkers, vakbonden en natuurliefhebbers.
De macht om Willemstad 2.0 te realiseren ligt bij iedere burger ongeacht afkomst of status.

Verstedelijking en transformatie van de manier waarop mensen leven, werken, consumeren, leren en bewegen is niet te stoppen. Zeker niet door vast te houden aan het oude en bestaande.

Het ontwerpen van Willemstad 2.0 heeft alles te maken met meerdere perspectieven en collectieve fact-finding, gebruikt om iets wat groter is dan de som van de delen te creëren. Curaçao zal hierin niet de eerste zijn vele steden en eilanden zijn ons voorgegaan.

Waar zijn we bang voor? Of is Curaçao een uitzondering?

Onderstaande foto’s bewijzen dat het mogelijk is.

Dubai in 25 jaar tijd
Kolkata – India
Fortaleza-Brazil
Fortaleza – Brazil
Lagos-Island-Then-Now
Lagos Island – Africa
Singapore
Singapore Marina Bay – Het begin
Singapore 2
Singapore Marina Bay – Future
Marina Bay Sand-Singapore
Singapore Marina Bay – Today

 

 

Outoridat a pèrdè kaba

Komo mucha kada bes ku mi mama a kumpra un saku grandi di batata mi mester a kontrolá e batatanan un pa un sakando e putrinan afo. Si mi faya laga un putri den e saku, den un fregá di wowo henter e saku lo putri. Komo hefe di kuerpo i minister di hustisia parti di e trabou ta pa saka e putrinan i kuida e otronan den kuerpo. Lamentablemente henter e kadena hudisial na Kòrsou ta fayando pa rekonose e situashon real ku e pais ta den. Pa un minister sinta bisa ku korupshon a infiltrá tur gremio di Korsou, trahadonan di gobiernu i asta den kuerpo, ta meskos ku bisa tin batata putri den e saku kaba bira pone e saku bèk den kashi.

lead_large

Un intento di asesinato riba dos polis ta pone masha hopi miembro di kuerpo grita ku falta material i ku ta pesey nan no por hasi nan trabou manera mester ta. Berdat ku un polis den 2015 por spera muchu mas material pa traha ku ne. Por ehemplo kámara riba nan dashboard den auto, kámara komo parti di nan uniforme, chaleko antibala traha na midi, arma moderno, helikòpter pa asistí den laira, drone polisial i hopi otro kos mas.

Intelligensia i Sentido di urgensia

Ta berdad ku mester di material, pero material so lo no bai kaba ku kriminalidat riba nos pida baranka. Kriminalnan tambe tin material. Loke mas mester di Intelligensia organisatorio i sentido di urgensia. Netamente inteligensia ta e parti di mas swak di nos kuerpo. Mayoria atrako ta sosode anochi, riba toko, na kuminsamentu di fin di siman, den barionan konosí pa polis. Net e momentu ey tin menos polis riba kaya. Te ahinda niun atrakado no a atraká warda di polis. Netamente eynan mayoria ta sintá. Kuerpo tin ku kuminsa huza e datosnan eksistente i adapta nan sistema.

Kuerpo Polisial no ta duna pueblo e impreshon ku tin un gran sentido di urgensia pa resolve kasonan kriminal. Kuantu polis ta sintá den kantor henter dia hasiendo trabou administrativo sin subi kaya? Ta pa falta di auto? Ata tin kura yen yen di auto ku polis a konfiská. Ki dia ta kuminsa uza nan komo auto di polis? Kuantu auto di polis tin para pornada na kantoor, na gym, na skol buskando yu merdia?.  E aktitud di sinta warda e atrako/krimen sosodé pa despues subi kaya ta robes. Si no tin sufisiente personal pa kontrola delaster un barku di fruta ku ta bini foi Venezuela, dikon ta laga nan sigui drenta tur siman pa despues bisa ku nan ta trese arma?

Ta ora pa introdusi un sistema pa yuda kuerpo patruyá i hasi nan trabou mas efisiente. Tin ku vigilá si un patruya di berdad ta pasa den un area predetermina (hot zone) i kon largu e ta keda den e area prome e move pa siguente. Un atrakado ta tira atrako paso e ta kalkula ku e por “get away with it”. Na Kòrsou hopi ta logra tambe!.

‘E medida di polis ku mas ta baha kriminalidat ta e grado di aresto’

Outoridat a pèrdè kaba

Minister i hefe di kuerpo a kore bin sinta tras di mikrofon despues ku miembronan a keda heridá pa kriminal i bisa ku “Outoridat lo gana”. Esaki ta un promesa falsu. Sero toleransia, Ruim op de boel, Ta Basta Awor i hopi mas ta ketubai frèsku den memoria di pueblo. Señor minister por keda bisa ku e la bin haña e situashon aki. Pero e ora ey e mester a ninga e trabou, paso awor a keda demonstrá ku simplemente e no ta sirbi pa e puesto aki na e momentu aki.

  • Ora ku hende muri i e asesino no wordu gará, outoridat a pèrdè
  • Ora mester organisa rueda di prensa den purá, outoridat a pèrdè
  • Ora kuerpo ta “Bruce Lee” enfrentando “Rambo”, outoridat a pèrdè

E bataya kontra kriminalidat no tin 12 round, sudden death ta e úniko opshon.

 

 

Pia na laira

Pa basta tempu mi a bini ta sigui e komparashon entre Kòrsou i Singapore riba Facebook. Komparashon hasí pa politiko, politiko aspirante i akadémiko. Hendenan ku klaramente a lesa dos buki, a pasa dos siman di fakansi o ta ripiti loke nan a tende mane lora. Mi ta duda ku nan a biba 5 anja akinan, lesando korant, siguindo politika lokal di aserka, praktiká deporte o traha komo “manager di e Singapores.

Una bes bo kuminsa kompara dos pais ku otro bo no ta kaba. Sigur no Kòrsou ku Singapore. Tur dos pais tin nan bon I nan malu. Meskos ku tur modelo ekonomiko tin su bon i su malu. Sea bo ta kapitalista o sosialista di kurason, ami ta kere ku komo país nos mester skohe lokual ta sirbi i ta bon pa hiba Kòrsou dilanti. “Copy and Paste” lo no yuda nos paso nos no ta igual. Pero “Copy, Adjust and then Paste” si lo por hiba Kòrsou dilanti den un tempu relativamente kortiku.

Si 80% di pueblo tin nan propio kas, si 1 den kada 8 famia ta millionario, si bo skolnan ta pertenese na e mihornan na mundu, ekonomia ta kresiendo i desempleo ta strukturalmente bou di 2% ta keda tiki motibu pa pueblo protesta i hopi motibu pa un otro pais kopia. No ta tur loke ta lombra ta oro. Ta un berdad ku media i prensa na Singapore ta hopi regulá, pero si bo ta sinsero lo bo tin ku atmití ku na Kòrsou media i prensa ta kompletamente foi ordu. Fanatismo ta dominá e gran mayoria di radio emisoranan i korantnan. Tur siman rektifikashon ta nesesario. E di 4 pilar di sosiedat ta den basha bou pa motibu di “betonrot”.

Singapore_Rankings

 

Mentalidat di pueblo.

Si mi wordu forsá pa nombra solamente un diferensia, mi ta skohe pa e mentalidat di pueblo. For di chiki e singapores ta siña ku e tin ku duna su maksimo. Mayornan I e sistema eskolar ta soru pa e mucha singapores tur día di nobo perkurá pa e ta miho ku ayera. No ta importa e aktividat, sea ta arte, baile, deporte o simplemente resultadonan di skol. Asina e pueblo ta lanta ku un tremendo draif pa ta mas effisiente, rápido o servisial. Esey ta tur e diferensia.

E yu di Kòrsou ta papia hopi pero hasi tiki. Asina ku loke mester sosodé ta eksigí esfuerso I sodó di frenta, e kurpa ta bira due.

E situashon di Kòrsou ta manera e garoshi ku mester yega e top di seru. Pueblo di Kòrsou kompletu ta sintá den e garoshi. Tin un kabuya largu i diki mará dilanti ku ta esential pa hala e garoshi. Ta reina un ambiente konfuso den e garoshi. Mientras ku un grupo ta diskutí, reklamá i konstatá ku e garoshi no ta moviendo, otro gruponan a disidí di forma un ambiente ameno. Ta un grupo hopi chiki a baha for di e garoshi i kuminsa kita piedra, dèmpel buraku i move rama ku ta stroba moveshon. E grupo aki mester wanta hopi kritika foi esnan sinta den e garoshi. Un garoshi ku tin sufisiente pedal pa tur hende trapa mane baiskel i kontribuí na adelanto di e garoshi.  Ta solamente si e tur hende trapa di un manera synchronisá tras di e grupo ku ta hala e kabuya e garoshi ta progresá.

Wagon

Mientras tin hende ta trapa pa bai dilanta, tin otro ta sintá komodo sin soda lastrando nan pia abou, ku pia riba brek o komfortablemente ku nan pia na laira.

A yega ora pa skohe e yu di Kòrsou ku ta yuda e garoshi i baha esun ku ta stroba adelanto abou.

Singapore trade

Bululú na porta di banko

“Que se mueran de envidias Dios, si la envidias matan”  diripiente tremendo bachata a kuminsa zona. Doño di e telefon mes tin un ratu kaba ku e la lanta bai for di e ambiente. Tur hende a hari paso ta difisil kere ku un hende tin e “ring tone” ey ketubai. Djis algun ratu despues ata e telefon atrobe. E biaha aki mi a kontestá. Ta Shirley, un konosí di famia ku mi tin masha hopi aña sin mira. Ora ku mi a kaba di splike ku ken e tin e honor, e la kordami ku e konose mi foi tempu mi tabata bisti bruki.

Bon bon nos tabata, muri ku mamai a muri nan a kuminsa bringa

Mi a tuma su respondi. Shirley a indikami ku urgentemente un miembro di famia mester laga tur kos para i kore bini serka dje na trabou. E tin basta aña ta traha na banko i e ta kontentu ku a biaha aki e por intervení prome ku ta lat. Un señora a presenta na banko serka dje pa pasa tur sen for di kuenta di su “mama” pa su kuenta priva. Di baina e ansiana por para riba su pianan te pa e yena o firma e formuliario nesesario. E ansiana a resulta di ta mi wela ku 3 dia despues a bai sosegá laga kas i buki di banko atras.

Herensia

Kas Bashi

14% di kasnan na Kòrsou ta para bashí pa motibu ku famianan no por uni o disidí unanimamente kiko tin ku sosode ku nan. Barionan di antes manera Dominguitu, Suffisant, Sta Rosa, Charo, Otrabanda i Skarlo ta yen yen di kas bandoná o ku a para bira “chollhouse”. Na Banda Bou tin terenonan grandi ku a para bira mondi. Tin suffisiente lei pa forsa famianan pa tuma desishon pero nan no ta wordu apliká. Bisiñanan no ta entremete i gobiernu ta prefera di basha kas di e pober abou, hinka sen den ruina pa salba ruta di karnaval o rosa Wechi tres biaha pa duna kompinchinan pastechi gordo.

E motibu ku guera den famia ta kuminsa na porta di santana ta pa motibu ku ora e defuntu tabata na bida niun hende no kièr papia tokante herensia. Tèstamènt ta e produkto di mas mal bendí serka un notario. E kultura di miedu, di keda bon mira serka otro i di rèspèt pa ruman mayó ta pone famianan ku tabata hopi será ku otro spat manera Pueblo Sobrerano.

Will

Kasi tur famia konose e yu probechado ku no por warda ni 8 dia prome ku e kuminsa piki kos o bai biba pornada den e kas. Tambe tin esun ku “6 ku 7” ku ta hunga interesante anto ninga tur loke e wordu ofresé. O esun bobo ku di baina por lesa pero ku ta kla pa bisa “mi no ta firma nada”!. E kombinashon aki ta pone ku 10 aña despues kas di mamai ta bashi ketubai.

Un tèstamènt por yuda evitá e bululu aki. Mas mihor lo ta pa sinta ku famia i papia tokante kiko tin di parti i kon lo reparti ora ku morto kai. No ta den famia ku plaka so kachó ta kome kachó, hende bashí tambe ta bringa i subi 21 trapi bai buska nan derechi. Si bo hañabo den e situashon aki, evalua bo ròl i komportashon. Averiguá ki efekto e diferensia di opinion tin riba sobra miembronan di famia. Sea esun madurá i pone orguyo un banda.

Kontami, bo famia tambe a bringa pa kos? O bo tin miedu di konta?

Korda ku ni maske kon fini e medaya ta, semper e tin dos banda.

Ku diploma mes Dios sa!

Bo ta kòrda kon stadion di SDK tabata durante Kòrsou su promé wega pa mundial 2018?.  Awèl asina ta ora 9 mil hende topa. Segun minister nos por bolbe yena stadion pero e biaha aki ku drop outs. Ta bai hasi un aña ku minister no por spliká a base di kua estudio a yega na e sifra. Bo por duda den e sifra, pero bèrdat ta ku tur aña di nobo demasiado mucha ta kita for di skol sin un diploma.  Sin diploma e chèns ta muchu mas grandi pa subi e kaminda ku ta kondusí na desempleo, trabou ku un pago abou, pobresa i kulminá den un tremendo desafio pa nan famia, nan bario i komunidat. Sigur pa un pais chikí manera Kòrsou.

Pa poko mucha drop out ta e konsekuensia di añanan luchando ku skol. Pa otro e desishon di stòp di bai skol ta nan kontesta pa e situashon temporal den na bida. Sea mester sostené nan famia finansieramente, mester kuida nan rumannan o nan mes yu. Tin biaha alumnonan ta drop out pa motibu di motivashon o simplemente paso nan no ta mira e konekshon entre skol i “”Real Life”.  Nan no ta sinti nan konektá ku nan kompañeronan ni maestra.

“9 mil drop out ta demasiado. Ku diploma mes Dios sa”

Banda di esaki nos sistema di edukashon for di prinsipio no tabata basá riba e nesesidat di pais ni talento di e mucha. E ta un sistema imponé di ariba, efisiente i asta un tiki útil. Den grupo relativamente grandi i di mesun edat tur mucha ta siña meskos sin importá nan talento o abilidat individual. E sistema aki no nesesariamente ta malu, simplemente e no ta adekuá pa tur mucha.   Ku ki kara esnan na kabes di Schoolbestuur,  ministerio di enseñansa o na mando di SITEK ta bai trabou sabiendo ku nan ta forma parti di un sistema kibrá?.

dropout

Aunke tin vários motibu pakiko un hóben ta bira un drop out, e konsekuensianan di e desishon ta igual pa tur. Durante bida un drop out lo gana ménos i tin hopi mas chèns di resultá den prizòn kompará ku un hóben ku a kaba skol. No ta difísil pa komprondé e relashon entre drop out i krímen. Tin sufisiente rapòrt ku ta deskribí esaki detayadamente. Meskos tambe tin mas i mas estudio hasí tokante e diferente motibunan dikon un hóben ta resultá un dròp out i kiko por hasi pa prevení e epidemia silensioso aki.  A yega ora pa Kòrsou kuminsá identifiká i sostené e muchanan ku ta kore e rísiko di bira drop out.

No por sinta warda mas. Asina ku un mucha stòp di bai skol, ta un trastorno pa hink’é bèk den banki

high-school-dropout

 

Ata algun idea ku mi ta kere lo yuda baha e kantidat di drop out.  Di e maestranan di skol i penshonado ku fielmente ta sigui T’aki Mi ta Beba, awe mi kièr tende kua ta e ideanan ku nan tin pa inspirá i motivá nos muchanan pa kaba nan skol.

Konektá ku e mayornan

Ta bon konosí ku mayornan ta presentá na bòshi miéntras e muchanan ta na Kleuterschool. Asina ku e mucha bira grandi ta dos pipita di mayor so ta presentá na skol. Esnan di mas eksitoso ta e mucha ku su mayornan konosé su skema, su vaknan i ta den komunikashon ku su maestra durante aña.

Kultivá un relashon

Un maestra por resultá e diferensia entre un alumno ku ta kaba su skol o drop out. Pa e motibu aki skolnan sekundario mester krea gruponan chikitu di alumnonan bou di guia di un adulto pa reuní i krea un famia di skol. Ideal lo ta pa nan reuní regularmente durante di añanan eskolar i sostené otro .

Hasi edukashon relevante

E motibu number unu ku un mucha ta pèrdè interes den skol ta paso lokual e ta siñando no ta relevante den su bida diario. E kuríkulo di skol mester di mas empresario pa duna charla, mas young profesionals pa splika loke nan ta hasi na trabou i mas tempu pa  kore stazje.