Karta habrí na mi mes

Kerido Nicole,

Bo ta kòrda tempu bo tabata biba na Kòrsou kon bo bida tabata ? Bo ta kòrda kon bo tabata sali skol, kue bus bai kas i bolbe kue bus bai trabòu mas atardi ? Bo no ker a molestia bo mama. Bo deseo di independensia semper tabata grandi.

Bo ta kòrda kon bo tabata djis un tiner ku akné ? Tur di stress pa situashon nan di bida…

Semper ba tende ku bo no parse bo edat. Hopi a bisa ku bo mente a krese muchu lihe. Podise bo alma ta unu bieu kaba?

Apesar di tur esaki semper ba lucha, traha duru na skol i purba hari ku bida. Ku fe den Dios i den bo mes ba logra yega bastante leu kaba. Un dams di tiki edat pero ku hopi di bisa. Di tiki edat pero ku un kurason grandi. Mas grandi ku di kualke ansiano.

Situashon nan semper lo presenta, no lubida. Kòrda semper pordona, siña bo les for di tur situashon i sigui pa dilanti.

B’a hasi un eskoho. Bo ta hopi patriotiko, bo sa si ? Ba bai biba afo i ba bisami ku ta pa bo yuda bo pais den futuro.

No lubida kiko bo tabata pensa ora ba start e proyekto aki. E proyekto pabo kresementu personal. Bo ker a mustra mundu ku bo mente ta miho ku bo atras.

Pero por fabor sea alerta. Bo ta mane un galiña di oro den un kòuchi yená ku gai di koper. Nan no ta interesá den bo mente ni kurason. Solamente den loke bo ta kapas di hasi òf laga. Bo’n ta mira kiko tur ta keda puntra ? Paga tinu riba nan puntonan di interes.

Tende mami, no laga nan shusha bo kabes. E kosnan ey ta kosnan pasahero ku por tin konsekuensianan inplasentero ku ta dura eterno.

Djis sigui riba e ruta ku bo ta. Kòrda ku eksito ta ensera kai i lanta bek. No djis trompeka. Bo tin di kai, kibra na filingrana i lanta sigui ku bida.

Unda bo ta aworaki? Biba bo presente ku alegria i positivismo.

Awe bo ta skohe di kore baiskel of kue tram. Si skohe. Paso bo a skohe pa un futuro ku ta rekerí lagrima i sodó di bo frenta.

Mi sa ku bo ta sinti mane ta abo ta Buchifil i bo isla ta bo Mosanena pero no laga e sintimentu dominabo Collie!

Hopi ta desea di ta kaminda abo ta. Simplemente bendishoná. Apresia kada dia ku bo por biba. Sigui kere den bo mes. Sigui kere den hasi bon. Sigui duna amor. Tur kos lo sali bon.

Djis korda ku tur hende tin nan krus. Hasi mane ba hasi semper. Huza bo krus mane ta barbèl den gym. Hise, bahe i traha muskulo ku n’é.

Kita bo oloshi for di ora di Kòrsòu. Lanta for di kama, dal un baño i komportabo mane bo tabata hasi aya tambe. Pinta bo kara, peña bo kabei, spùit kolonia i disfruta di bo bida. No laga pa ora bo wak atras bo rekuerdonan ta di tristesa so.

Ku hopi amor i ternura,

 

Mi Mes.

Asina bo ta hasi na kas? Porko!

Kòrsòu tin un bida nokturno hopi aktivo. Tur hende sa esei. Dushi hende nos ta tòg ?

Baña, bisti i sali kas mane keke. Baila, wak redu, hasi redu, kome, bebe. Tur esei ta parti di e estilo di bida riba nos isla. Nos hendenan sa kon pa kore bon un paranda.

Hopi biaha e anochinan aki ta keda klousurá ku un bon truk di pan. Fiestero i paranderonan ta baha bin kayente kayente pa nan karko of lomitu ku batata.

Anto laga nos no hunga ròl. E basilon despues di e tremendo “road” hopi biaha sa kaba na laman. Einan bo tin e oportunidat pa sinta den òuto i den tur trankilidat kome bo kuminda, bebe bo kos di bebe i kombersa ku bo mari òf ta esun di hende. Dushi bida nò? Riba un dushi isla tòg ?

Pero kiko ta pasa ku tur e ;

Fòrki, baki di foam, fapel di fòil, kùp, bòter di serbes, bòter di limonada, wesu di galiña, wesu di spareribs i kòndòn ku nos pueblo ta deshasi di dje na un manera ilegal i iresponsabel ?

Tin baki di shushi rònt Kòrsòu. Spesialmente na tur laman. Kiko ta e motibu pues pa habri bo bentana òf porta di òuto, benta e kos ku bo a kaba di huza ei riba kaya i sigui ku bo bida manera nada no a kaba di pasa?

Ta un muestra real di komportashon asosial e kos aki ta. Puru kos di hende brua mihó bisá. A kaso bo a kere ku e ta disparse asina asina ? Di su so ?

Semper mi mama a siña nos pa warda tur shushi i tira nan afo ora bo yega na un konteiner òf ora bo yega kas. Si niun hende no piki e shushinan ku ta wòrdu tirá riba kaya nan ta keda keiru pa años largu hasiendo daño.

E pipa ku bo a huza pa bebe limonada ei : bo a kòu e tanten bo tabata piropia un galiña ku masha dia bo tin bista riba dje, pa despues bo bent’é abou pa bo hala serka di e galiña. E por kòusa bastante desgrasia den naturalesa.

source: http://www.petfinder.my

E tiramentu di shushi estilo PORKO aki, ku ta pasa den dia tambe por sierto, ta hasi daño no solamente na nos naturalesa, pero na hopi kos mas ;

Nos imagen di “paradeis” òf “Perla di Karibe” tambe ta kambia si nos isla ta fis. Niun paradeis no ta shushi. Nunka b’a mira of tende di paradeis dòrná na boter di Zulia, kaha di KFC i wesu seku di spareribs antó?

No lubida ku tanten bo ta huza “snèpchèt” riba yate di bo “best frend” mustrando tur hende kon master e serbes friu ta dal den solo kayente, un turtuga ta stek den awa bo tras den e plèstik di bo six-pack.

source: http://www.thepetitionsite.com

Tur esaki por afekta nos turismo di un manera negativo i al final nos ekonomia tambe.

Ba mira si kuantu kos un akto di PORKO por trese ku ne ?

Mayornan, siña boso yunan norma i balornan ku ta aporta na un miho Kòrsòu tambe.

Kuantu kos pa bo tene nos isla nechi i òrdènt?

Stop di tira shushi pa loko riba kaya. Si bo no ta hasi’é na bo kas, no hasi’é riba kaya tampoko !!

Kordialmente,

Nicole

Curaçaose iGeneration

Het schooljaar is weer begonnen voor de meeste kinderen op Curaçao. Dat betekent voor velen weer vroeg opstaan, concentreren, presteren, beoordeeld worden, routine, taakjes, de opvang, huiswerk en proefwerken. Tenzij je als kind talent hebt voor het springen door hoepels, kan je je ei waarschijnlijk  niet naar behoren kwijt als je je 5 dagen per week met bovenstaande activiteiten bezig moet houden. Want er blijft weinig ruimte over voor creativiteit en andere extracurriculaire vaardigheden.

Toch is dat het gebied waar kinderen het meeste leren. Het gebied waar ze mogen spelen, creatief zijn, zelf ontdekken, zelf ervaren, manieren van spelen ontwikkelen, eigen grenzen verleggen, de capaciteiten van het eigen lichaam verkennen. Het gebied dus, waar ze niet overhoord en beoordeeld worden op hun prestatie.

Vorig weekend waren er twee evenementen waar kinderen en jongeren hun talenten hebben laten zien, de Final Showcase van Art Rules en de Endless Summer Sports Festival. Als je ziet wat die kids daar zomaar neerzetten vullen je ogen zich met tranen van bewondering. Ik heb me echt afgevraagd waar ze de tijd vandaan halen om naast al onze hoepels nog zulke talenten te ontwikkelen. En dáár zit het hem in. Want ze hebben echt niet zoveel tijd. Ze moeten naar school, huiswerk, thuis helpen, gamen, bijbaantjes, instagram, snapchat en wie weet wat nog meer. Maar wanneer ze wel tijd besteden aan hun talenten dan gáááán ze er voor 150% helemaal IN.

Deze kinderen zitten niet meer met verlegenheid of plankenkoorts. Hun hele leven is al een stage. Ze zijn allemaal al celebrities. Ze zien hun eigen gezicht dagelijks in selfies en filmpjes op verschillende schermen voorbij komen. Ik heb vorig weekend kinderen gezien van ongeveer 9 jaar oud, die zonder blikken of blozen een windsurfplank opstappen en het opnemen tegen wereldkampioenen zoals Kiri en Taty. Hoe bedoel je “niet onder de indruk”?

Andere kinderen hebben gedichten geschreven, in het engels, waar je als volwassene mentaal een rewind moet doen om de moeilijke woorden snel op te zoeken in je translation app. Er was ook een meisje die elk dansje met een MEGA brede smile heeft gedanst. Ze stond te genieten dat het een lust was. Maar wat het meeste indruk heeft gemaakt zijn de onderwerpen waar ze het over hadden. Thema’s zoals seksuele ontwikkelingen, afwezige vaders, laag zelfvetrouwen en seksueel misbruik passeerden de revue. Thema’s waar je letterlijk misselijk van wordt terwijl die kinderen daar in al hun rauwheid in de spotlight staan.

Achteraf sprak ik een docent en die zei kan je je voorstellen hoe zwaar de afgelopen twee weken waren? ‘I was often reluctant to take them to that place of pain, but I couldn’t stop them. They wanted to go there themselves!’. En daar heb ik ZO’N bewondering voor. Waar wij, Gen Xers, onze sh*t verborgen hielden, gooit deze generatie alles online, on the air en in your face. Misschien is het niet altijd gezond en positief, maar daar zal wel weer een weg in gevonden worden. Al doende leert men. Deze volledige overgave die ze tentoonstellen zal het sowieso makkelijker maken om any weg te vinden. Want er is geen foute weg. Voor hun is elke weg een ervaring en dat is het enige dat telt.

 Petje af voor onze iGeneration

Mi tin un adikshon, yuda mi.

Dia mi a hasi 12 aña mi tabata tin mag di haña un telefòn. No kualke telefòn tampoko. Mi tabata tin e Nokianan grandi ku un klѐp, asta antѐne ku ta keda lòs e tabata tin. Frishidѐl nan ta yama esaki. Mi mama no a wak un nobo pa mi. El a duna mi esun di dje uzá tur krekeché i wak un nobo pa su mes. Ora mi a haña mi telefòn apenas mi tabata kòrda riba dje paso masha yamada mi no tabata haña. E tempu ei tambe telefòn selular a kuminsá bira mas konosí. No ta tur hende tabata tiné ahinda. Esun di kas nos tur tabata uza. Nan kier bѐl bo kombersá ku bo? Bѐl na kas kaminda hende por tende bo papia.

Ántes telefòn no tabata un hende su prioridat ni no tabata un dje promé nesesidatnan di humanidat. Tabata manda palomba ku un pida papel ku mensahe ariba pa por komuniká. Na Kòrsou i na nos hermano islanan kachu tabata hopi uzá pa komuniká. Ora hende fayese nan ta supla kachu pa manda e mensahe. Hendenan ku ta biba afó tabata skirbi karta pa nan sernan kerí i laga sa ku nan ta bon. Esaki por a dura un luna mes pa yega pero niun hende no ta drenta pániko si e karta no yega den e tempu stipulá.

Si nos ban pensa riba internѐt, esaki su evolushon ta mas leu atrobe. Ora mi a haña internѐt na kas promé biaha esaki tabata dura un eternidat pa konektá. For di e modem bo tabata tende yen zonido straño. Segun mi hopi karchi di Tilin mi mama a kumpra.
Riba mi kòmpiuter mi tabata pasa mas ora ku riba e telefòn selular ku mi tabata tin. MSN Messenger tabata biba online. Tur hende ku subi bo ta wak mesora.

Awor aki bo tin e kombinashon. Telefòn selular ku internѐt riba dje. Mihó bisá: bo tin un ‘smartphone’. Unu ku ta hasi bo leu for di ‘smart’ si. Awendia nos no por sin esaki. El a bira mesun imporante ku kuminda, mesun importante ku un dak riba nos kabes, mas importante ku nos trankilidat. Nos a sali di un palomba ku ta tarda pa duna mensahe bai un aparato kaminda 24/7 nos ta disponibel.

Promé kos ku nos ta hasi ora nos lanta for di soño ta subi riba nos telefòn. Subi riba facebook, subi instagram, wak ken a bѐl nos, wak ken a what’s app den nos ausensia turesten nos tabata drumí. Nos no ta ni habri wowo yama danki pa un dia nobo. Kue e telefòn ta bai outomatikamente. Asta ora nos mira ku niun hende no a papia ku nos, nos ta kue e telefòn scroll aden. El a bira un adikshon. Unu dushi, kasi inkurabel.

Ami tin ku ta honesto ku mi tambe ta hasié. Último tempu mi ta purba ta menos riba mi smartphone pero e ta bai difisil. Tin ora bo por ta riba bo telefòn oras sin sa. Te ora bo kier realisá un ora a pasa asinei. Ora hende app mesora bo kier kontestá. Esaki ta kita tur bo trankilidat mental ku bo mester tin. Nos ta birando un mashin di un mashin. Get it?

Mi no ta bisa ku ta malu pa keda riba bo telefòn pero bon e no ta tampoko. Nada di mas no ta bon. Tin asina tantu kos ku bo ta mira pa dia riba internѐt ku konsiente òf inkonsientemente bo mente ta apsorba. Tur esakinan ta kita bo trankilidat. Hopi ora di bo dia ta bai den esaki kaminda bo por a traha riba un meta. Hinka tempu den bai dilanti den loke bo kier. Si debes en kuando bo deskonektá for di e mundu fiktivo i konektá ku bo realidat lo bo por mira mas di e berdadero bunitesa di bida.

 

Ku amor,

Richailine Elisa

Bai meskos ku ba bini!

Tin dos tipo di hende ta bin ku fakansi, prinsipalmente for di Hulanda. E promé ta e tipo ku ta reklama so. Tur kos nan ta reklama. Ta parse ku akibòu ta e luga di mas atrasá ku nan a yega di eksperensiá den nan bida. Nan ta reklama foi ora nan baha for di avion na Hato te ora nan baha for di avion atrobe na Schiphol.

Tambe nos tin e tipo ku ta namora tur dia mas i mas di su isla. Kada dia pasa for di su fakansi, menos gana di bai bèk e tin. E delaster aki ta regresa awa na wowo, kurason kibrá i sintiendo su mes inkompletu. Un bashí ku ta su kas so por yena.

Famianan i/òf konosínan tambe tin dos manera di reakshoná riba e estado di strès emoshonal aki di nan ser kerí.

Esnan preokupa lo kuminsa mesora ku un rekordatorio di loke e persona tin ta hasi ayanan. Sea ta skol, trabòu òf famia tin ta warda nan. Nan lo bisabo pa bo ta fuerte. Dunabo un bon plato krioyo i konfia ku e lo dunabo e forsa nesesario pa bo sobrebibi na Oropa.

Den kaso di un studiante, bo hende serkano nan lo kordabo kon leu ba yega kaba. Habri bo wowo pa bo mira ku ta “un bes añanan ta pasa” i tambe ku “sin papel bo’n ta logra nada”.  E motivashon aki por sirbi maske ta pa bo lanta drecha bo maleta.

Tambe tin e modèl ku lo frega den bo kara ku nan sí ta biba den paradeis i kon bendishoná nan ta di tin e honor ei. Anto pa klarifiká un ke otro bo lo haña un kantidat di pregunta manera :

“Hey pero ta kuantu aña bo tin ta biba ayanan kaba ?” “Anto ainda bo no a kustuma?” “Hahaaaiiii ta akibòu nos sa kiko ta biba bon!” “Ba yega di bai keiru prome ku b’a bai pa biba?” “Ta p’esei ami a keda akinan numa.” “Bo’n tabata sa foi trempan?”

Kasi pa bo arepenti ku bo a bai biba na otro pais. Ponebo lubida un ratu asta ta dikon bo a bai.

Tur e proseso aki ta duru. I hopi ta bisa ku nan no ta keda bin kas tur aña sea pa evita e sintimentu aki òf paso nan no ta haña nesesario pa bin kas bek tantu biaha asina. Ya ku bo ta den Oropa bo mester probecha i biaha den besindario. Konose mundu i enrikesé bo mes ku konosementu di otro kultura.

Pero un kos si : Oost West, thuis best ! No tin nada ku por remplasa bo kas. Anto den e kaso aki bo kas ta bo pais, ambiente, klima, kultura i prinsipalmente famia.

Ta hopi a bin keiru den verano. Sea ta pa nan bida di famia of esun amoroso, gran parti tin doló na nan kurason ora di bai bek.

Pero shonan, si bo no a logra bo meta ainda, bai meskos ku ba bin. No keda djis paso ba yora 8 ora sin stop. No manda bo prima paketa bo kosnan pa manda abou. Bai kaba loke bo ke kaba ya bo por permiti bo mes un bon bida ora bo regresá definitivamente.

Nos hubentud ta nos futuro. Bo eksperensia ta bo sabiduria. Pues kaba loke bo a kuminsa. Konose mundu un tiki pero no keda sin bin kas bèk. Kòrsòu mester di su yunan yòn i inteligente awor mas ku nunka.

Nazi pretu òf katibu mental?

Manera nos tur sa, durante e di dos guera mundial Adolf Hitler su ideologia tokante rasa a kausa hopi desgrasia. Su simpatisantenan, e Nazinan, tabata indoktriná ku diferente teoria ku a hiba na hopi rabia. Rabia riba inmigrantenan, rabia riba hudiunan i un apresio, mas bien adorashon, di e rasa blanku.

3 kos remarkabel tin einan. Rabia riba un grupo sosial, rabia riba un grupo religioso i halsamentu di un grupo étniko.

Delaster tempunan mi a bin ta ripara e moveshon aki serka nos mes hendenan. De fakto, pa hopi aña kaba. Ta Nazi pretu nos ta birando ?

“ Ta hopi kos makamba a hasi nos bo sa?!?!” “Kuidòu ku bo mari den besindario di Sandom.” “Mi’n ta konfia e hende kabes mará nan ey mes!!”

Ta e sikatris ku a keda riba nos alma i kurason despues di e temporada di sklabitud ta manifestando? Òf ta meskos ku otro a hasi ku nos, nos ke hasi bèk ? Sla nos ke saka ?

Bèrdat, nan a hasi de todo ku nos antepasadonan. Kosnan horibel. Anto hopi no ta ni sikiera rekonosé esei te pa nan yega na ofrese nan diskulpa. Hopi kos ta pasando ainda ku e sosiedat di desendensia Afrikano. Rònt mundu. Inhustisia i deskriminashon a base di koló. Tur hende sa kuantu hende a muri den e delaster añanan aki, na entre otro Merka, pa motibu di nan koló.  I e otro sosiedatnan ? Hopi ta pensa ainda ku  di un of otro manera nan ta mihó òf ku nan bida ta bal mas. Puru kos di bobedat.

Pero laga nos no kai den mesun visio di aktonan baho. Kos ta duru. Duru mes. Tur hende ke bai dilanti. Pero kon nos ta hasi progresa ? Kon si nan ta bringa nos ?

Abilidat di pordona lo libera nos. Si nos logra e balanse entre eksigui rèspèt, progreso i rèspèt pa otro, nos a dal un paso grandi kaba. Rabia por marka historia pero nos lo keda marká di un manera negativo. Nos mester bringa pa ta esnan ku por mira mas leu ku nan nanishi i ku por aktua na benefisio di hustisia i pas pa un i tur.

Rabia i renkor lo hiba nos mas atras ku nunka. Nan lo hiba na vengansa. I e set di vengansa ey por pone nos transforma den un vershon pretu di un Nazi. Pretu paso nos lo ta halsando e komunidat pretu i no blanku.  Bibando un bida zür nos lo hasi nos mes katibu di nobo. E biaha aki mentalmente.

Nò, nos no mester keda ketu. Si, nos mester bringa inhustisia, deskriminashon i rasismo. Pero wak pa nos mes no ta esun ku ta hasiendo esakinan ku otro hende.

Mas nos traha huntu ku otro nashonalidatnan i gruponan, mas nos lo kompronde nan i nan tambe nos. Mas nos lo siña for di otro. Konsekuentemente, mas nos lo respeta otro.

Laga nos hiba e lucha aktual kontra inhustisia i opreshon ku pas den nos alma. Laga nos traha huntu paso te ainda union a keda hasi forsa.

Lanta ariba, pordona i transforma e sintimentu di rabia ei den unu di motivashon pa bai dilanti. Ban buska adelanto edukando nos mes i nos yunan paso « Knowledge is power ».

Could have, Should have, Would have

“Hi. My name is Endilo and I am a recovering Facebook addict”.

I believe that would be exactly how I would introduce myself if I didn’t make the decision to detox from Facebook. I’m not sure what will happen next, even though I don’t expect any life-changing disasters. At the same time I also wonder if I’m making a mistake by returning to the stone age of social lives. Is it even possible to live without a social network?

To understand why some of us need a detox, we first need to understand the main reasons why a lot of us are “hooked” on Facebook in the first place.

1. False sense of Connectivity:In the modern world we’re plugged into these machines, and I think because they’re on 24/7, we think we have to be as well. What we seem to forget is that they’re plugged into an electricity supply for endless energy, as consumers we don’t have one of those.” Keeping up is a race we end up losing no matter what we do. It’s just physically not possible to be over-activated all the time.
2. Fear Of Missing Out (FOMO): It’s affecting our ability to concentrate and live the moment. Those cute little red circles called notifications are disrupting our real live conversations with friends during meals and quality time with family and kids. No matter how far down you go on the infinite scroll, there will always be more memes and status updates to keep you distracted from whatever you should be doing. Facebook wrecks our focus by preying on our fear of missing out. It knows we will check our feed during work hours, because we don’t want to miss any interesting updates let alone the hilarious posts of Oompie Stroopie.

Instead of looking at it like a place to be social, frame Facebook as the enemy of your productivity. If that doesn’t change your perspective nothing ever will.

3. Comparing ourselves to others: Subconsciously Facebook raises our feelings of jealousy and resentment. We’re constantly comparing our normal lives to other people’s highlights and happy moments. The constant stream of bragging rights with picture perfect holiday’s selfies, parties and cute babies in our face is one of the things that causes the most anxiety on Facebook.

 

Picture Source: Google

However like me, if you can choose to break your “obsession” with Facebook, or any social media for that matter the world will not stop rotating!.

You will be more productive.

You will suddenly realize that a lot can be accomplished in the same time spent scrolling up and down on social media. You will find ways to make your dreams more real. At work, you can get a lot done instead of glancing over your phone every now and then. You don’t fight temptation, you avoid it.

 You will be grateful for your life.

Breaking up with social media will let you see the reality of the world we live in. You will realize that your life is awesome, that you don’t need to let the ten things you don’t have prevent you from giving thanks for the 5 things you do have in life. It’s a matter of perspective.

Forget about how to describe every moment in a perfect post and actually live the moment.

Your future self will thank you.

The future is not bright until you deliberately polish it today. If you want to achieve something like most of us do, give up unhealthy habits that get you nowhere. Your future is going to be full of regrets about things you could have, should have, would have done but didn’t simply because you were too busy on social media.

Time is limited. If I can make good use of it, you’ll be much more successful.

 So far the answer is yes; it is possible to live without Facebook in 2016. In fact  it’s actually quite rewarding!.

Happy Tuesday

Gai Duru Mi Ta!

Hoe zacht ben jij?

Komt er nu meteen een gevoel van weerstand in je op?

Ik heb het idee dat zacht zijn op Curaçao very much not done is. Zacht zijn wordt volgens mij niet als positief ervaren. Kan het zijn dat zacht zijn wordt gezien als zwak zijn?

Een paar dagen geleden zag ik een moeder een jongetje van ongeveer 2 jaar ruw het stoepje van de bushalte op trekken aan 1 arm (arm bleef gelukkig in de kom). Het jongetje was afgeleid door iets dat hij op de grond had gezien. Hij was nog helemaal niet bezig met de volgende gebeurtenis in zijn leven: het stoepje op stappen. Toch werd hij er ruw op getrokken. Zo ruw dat zijn vlechtjes er helemaal op en neer van schudden. Wat is die ruwheid. Waarom mag hij niet 10 seconden naar dat dingetje op de grond kijken en vanzelf aankomen bij ‘de volgende gebeurtenis’? Moet hij machu worden gemaakt? Mietjes lusten we hier niet?

Ik geef therapie aan jongeren. Geen lieverdjes. Een van de jongens vertelde dat hij geen kleine babies kan vasthouden, terwijl hij met zijn hand onbewust over zijn hart wrijft. ‘No yufrou, nooo yufrou, mi no por tene un beibi chikitu!’. Als ik hem bewust ervan maak waar hij op dat moment met zijn hand over wrijft realiseert hij zich zelfs dan nóg niet dat hij het voelt. Maar niet voelt. Nee. Want hij is HARD. Gai duru e ta. Un toro! De toro, wanneer hij kleurt, houdt het potlood bijna bij het uiterste puntje vast. Dan kan je niet echt secuur kleuren. Ik stel voor dat hij het potlood wat dichter bij de punt vasthoudt. Hij probeert het, maar valt al snel terug naar zijn originele positie aan het einde van het potlood. Volgens eigen zeggen heeft hij dan meer controle erover. En zo is het ook echt voor hem. Hoe harder en afstandelijker hij kan zijn, hoe meer controle hij heeft over de buitenwereld.

Vorig weekend ben ik naar een optreden geweest van een lokale band. De zangeres zong bekende liedjes. Sommige nummers zingt ze altijd te hard. Niet qua volume, maar qua… hardheid dus. Het doet me elke keer pijn tot in m’n botten. You may know the lyrics, but you’re not feeling them.

Een tijdje geleden was ik naar een theaterstuk en 1 van de spelers heeft het gehele stuk op volume 10 gesproken. Hij speelde een bozige personage. Er zijn ook andere manieren van boos zijn, maar die hebben we niet te zien gekregen.

Een jongere antwoord dat ze rabiá is terwijl ze verdrietig bedoelt, nadat ze terugkomt van een begrafenis. Ze herkent verdriet in zichzelf blijkbaar niet eens als verdriet, terwijl ze het voelt.

Zou het een luxe zijn om op Curaçao zacht te zijn? Men praat brutu met elkaar. Motoriek is vaak onhandig en niet elegant. De piropos zijn lomp ‘dushi ta bo so ta biba?’. Het gaat meteen over leven en dood. De muziek op feestjes staat ALTIJD te hard. De gaten in de weg worden ruw en hobbelig gedicht. De corruptie is in your face. De ruzies zijn grof. Seksuele avances gaan over bonken en zijn niet sensueel.

Is zachtaardigheid alleen weggelegd for a “lucky” few? Mensen die nooit zacht zijn geweest weten volgens mij niet hoeveel kracht er zit in zacht zijn. Ik moet daarbij altijd denken aan de machtige eikenboom en de bamboe. Tijdens een heftige orkaan zal de eikenboom breken door de harde winden, maar de bamboe niet. Zo zacht en dun als die is zal die meebuigen met de wind, maar breken niet.

Nu ben ik ervan overtuigd dat iedereen een zachte kern heeft binnenin. Sommigen hebben het dieper verstopt zitten dan anderen, maar het zou je verbazen. Vandaag zei ik nog tegen een vriendin dat hoe meer mannen ik leer kennen, hoe meer ik ervan overtuigd ben dat mannen diep van binnen gevoeliger zijn dan vrouwen. Daar mogen we best wat meer rekening mee gaan houden.

Ik zou willen dat mannen (maar ook vrouwen!) meer de ruimte kregen om die kant (ook) in zichzelf te ontwikkelen. Vooral de mannen op Curaçao. Wat zou onze samenleving er dan anders uitzien!

Tata tambe ta yora!

Imaginabo un Kòrsou den un situashon di emergensia médiko terribel. Un epidemia ku ta afektá muchanan di Kòrsou lagando mitar di nan sin man o pia prome ku nan kumpli 16 aña di edad.  Unda ku bo bira tur hende lo papia di dje. Den korant, na radio i televishon tin un avalancha di informashon kiko tur por hasi pa evita ku mas viktima lo kai. Komunidad kompletu lo yuda pa mitigá e efektonan i purba para loke ta pasando sin kousa mas daño.

E epidemia aki ya ta eksistí. Aunke ku e no ta visibel manera perde un brasa o pia, mas ku mitar di muchanan yu di Kòrsou bou di 16 aña ya a sufri daño emoshonal ku lo laga nan marká pa restu di nan bida. E epidemia ta e kiebro di relashon o separashon entre mama ku tata. No spesífikamente divorsio paso ya hopi pareha no ta kasa mas prome ku haña yu. E viktimanan ta e muchanan ku ta bini for di e relashonan aki.

Drenta kualke skol secundario i puntra e muchanan lo siguente: Bo mayornan a separá o divorsia ora bo tabata chiki? Bo mayornan a bringa pa “voogdij” di bo i bo rumanan? Un di bo mayornan a trata na ponebo bai kontra e otro mayor? Bo a pasa mesun tantu tempu (equal “quality time”) serka o bishitando bo mama i tata? Un grupo grandi por kontesta SI riba pregunta 1, 2 i tres. Lamentablemente aparte ku e kontesta riba e delaster pregunta ta diferente, muchu mucha sa tambe kiko ta nifiká ser tratá komo un pion den e guerra entre nan mayornan.

Kòrsou tin hopi tata ku ta faya mi no ta ninga esey, pero tambe tin muchu mas tantu mama ku ta trata na skòr punto i denigra e tata usando e yu ku nan dos a traha. Si bo duna tur e mamanan aki un machete i mandanan kap un brasa di nan yu kita afó, nan lo ninga. Pero tòg hopi di nan ta kontentu pa amputa nan mes yunan emoshonalmente djis pa deprivá e tata e plaser di ser tata. Nan kièr mira e tata roga nan pa e por wak su yu. Ku nan sentimentunan vengativo nan kièr forza e tata pa atmiti nan presencia ora ku e tata simplemente kièr kumpli ku su deber i pasa tempu ku su yunan. Nan no kièr aksepta ku e homber a “move on”. Paso nan mes a keda pega den pasado nan lo keda purba chantagiá e tata i chike ekonomikamente pa medio di e muchanan.

E la bisa e tata ku e fiesta pa e yu ta na Cas Abou, pero ku e tata no por bini henter e fiesta sino e ultimo ora so. E tata sin koi kareda a pidi un amigu hibe na orario stipulá. Ora e la yega ku regalo bou di brasa a resulta ku niun hende no tabata tey. Después di 3 yamada e mama a kontesta i bisa na bos haltu: “E fiesta ta na Caracasbaai,” “Bo ta mira ku atrobe bo yu no ta prioridad” “si bo no yega aki den mei ora, mihor bo no bini mas!”

E mucha, tur otro mucha invitá mas tur e amiganan di e mama a tende i forma nan opinion di e homber!

Ta tristu pero berdad ku divorsio ta laga hopi tata pará na rant di un abismo. Hopi ta kai aden i tin ku e mama mes ta pusha. Nunka mas e yunan ta miranan bèk. E mama tin tur poder. Wes por dikta kiko ku e kièr, pero si dia ku e muchanan mester bai serka nan tata e mama bisa ku e muchanan ta malu o ku nan no kièr mira nan tata, no tin nada ku Wes por hasi e momento ey.   Ta difisil pa kue e mama será. Pero kisas a yega ora pa un wes hasi esaki i asina manda un señal pa tur sobrá ku ta hunga e wega horibel aki.

E úniko víktima di e komportashon aki ta e muchanan.

Si resulta ku bo no por keda ku e kasa o partner, no lubida ku pa semper bo lo keda un mama o tata!