Black Gevangenis

Vandaag gaat mijn blog over een onderwerp waar veel mensen heel snel boos over worden. En mijn kijk op dit onderwerp maakt de meeste mensen nóg bozer! Dus ja, ik weet dat mijn kijk de meest onpopulaire kijk ever in the history of kijks is en ondanks dat ik me bewust ben van alle heat die ik ga krijgen, wil ik het er toch eens over hebben: Black Culture. En dan vooral Black Culture in the west en hoe beperkend die is.

BLACK CULTURE

Wat bedoel ik met Black Culture? Het fanatisme dat vele gekleurde mensen hebben, het buitensporig ophemelen, promoten, trots zijn op het ‘black’ zijn.

Mijns inziens is het trots zijn op je huidskleur juist heel gezond, maar het trots zijn dat omslaat in fanatiek zijn vind ik gevaarlijk. Ik vind het creëren van black tv-kanalen, black universiteiten, black films, black fraternities, black musicals TE fanatiek. Dus: gevaarlijk. Net zo gevaarlijk als wanneer blanke mensen restaurants hebben met bordjes bij de ingang waar ‘whites only’ op staat. Net zo gevaarlijk als wanneer je in een moskee alleen als man het ruime, mooie, lichte deel van de moskee mag betreden. Net zo gevaarlijk als wanneer een joods meisje alleen met een joodse man mag trouwen.

bdtmpw

Velen zijn van mening dat het oprichten van al die ‘black dingen’ nodig was omdat de gekleurde mensen niet toegelaten werden op de ‘blanke dingen’. Dat klopt, en dat is inderdaad ERG kwalijk. Maar aparte ‘black dingen’ oprichten was volgens mij niet de oplossing. De scheiding die als zo onterecht en beperkend werd ervaren is daardoor juist alleen maar versterkt. Door onszelf toch apart op te stellen werken we alleen maar in de hand dat we nog steeds apart behandeld worden, terwijl we dat juist niet wilden (hetzelfde geldt trouwens voor feminisme, maar dat is misschien een andere blog).

HYPOCRIET

Aan het einde van mijn vorige blog had ik een filmpje geplaatst van bruine kinderen die moesten kiezen tussen twee poppen, een blanke en een bruine pop. Alle kinderen schreven de positieve kenmerken aan de blanke pop toe en de negatieve kenmerken aan de bruine pop. Zó gevaarlijk is het dus als je jezelf apart blijft opstellen. Na een tijdje ga je zelf nog geloven dat je minder bent omdat je gekleurd bent en dat je nergens anders terecht kunt dan alleen op alle black dingen.

Hier op Curaçao wordt wat blackness betreft met 2 maten gemeten. Één van onze lezers haalde het laatst aan en het is een bekend verhaal op Curaçao, de ene gekleurde Curaçaoenaar mocht niet met de ander trouwen want de ander was “te zwart”. Is zwart zijn dan je identiteit? Maakt een extra donkere huidskleur je dan een slechte levenspartner? Hoe hypocriet is het dat we “zo trots” zijn op onze blackness en tegelijkertijd iemand afgekeuren op het te zwart zijn?? We need to make up our minds, zijn we  nou trots of hebben we een minderwaardigheidscomplex.

how-to-make-up-your-mind

BEPERKEND

‘Mi ke pa mi yunan sali kolo kla’

‘You a fake black. Why you listening to that white people music?’

 ‘Mi ke un mucha muhe koló kla. Mi mes ta mahós kaba, ki mi ta hasi ku un muhe mahós?’

‘You black, but you sound white. You tryna be white or some’n?’

‘Abo tin bon kabei. Di mi ta peper peper.’

Inderdaad, het zijn uitspraken die we allemaal wel eens gehoord hebben en hoe triest is het dat we anno 2016 nog steeds zulke uitspraken horen. Hoe anders had het geweest kunnen zijn. Zeggen en doen zijn twee verschillende dingen en doen spreekt harder dan zeggen. Hoe erg hebben we onszelf beperkt door aan de ene kant te zeggen dat we gelijkheid wilden en aan de andere kant ons apart op te stellen? Hoe jammer. Hoe beperkend!!

2f4720a243b5ec45a562162ea6f4e214

Want hoe groot is de wereld? Hoeveel andere dingen hadden we ondertussen kunnen zijn als we niet zo waren blijven steken op het black zijn? We hadden reizigers kunnen zijn. Ontdekkers. Scientists. Kunstenaars. Atleten. Astronauten. Filosoofzangerdocentautomonteur! Ja! Alles in 1! Why not? Eff hokjes.

the-first-black

Maar nu zijn we de donkere atleet. De eerste black astronaut. De meest bekende black kunstenaar. De rijkste black acteur. En als je black bent en niet trots bent op de eerste black president van het land waar je zelf niet eens woont, ben je een schande voor andere blacks. Maar… gelukkig heb je licht gekleurde kinderen. Dat maakt weer veel goed.

12967278_10153753195192701_8669300234620698505_o

Just love yourself and be happy. De rest is allemaal maar een verhaaltje.

One love,

Yolanda

Pa kiko unifòrm di skol ta sirbi?

Loke un alumno bisti bai skol tin influensia riba kon e lo prèsta na skol? E pregunta aki a bolbe lanta kabes riba ‘sosial media’ últimamente. Ta parse ku Kòrsou tin diferente eksperto riba e tereno aki. Tur hende tin un opinión. Ni e kampo di “si” tampoko e grupo di “no” no ta baha kabes pa otro. Manera ta konosí di e bon yu di Kòrsou rápidamente argumentonan ta subi mesa sam sam ku e emoshon. Aparentemente e pregunta aki por pone hopi emoshoná.

Ami ta buskando skol pa mi yu. 10 mil aspèkto pa tene kuenta ku ne pero unifòrm no ta unu di nan ya ku aki na Singapore tur skol ta bisti unifòrm. E ta reglá den lei di enseñansa. Asta na krèche ora ku e muchanan hasi 24 luna nan ta verwacht di ta bisti unifòrm. Den mayoría kaso e unifòrm ta muchu mas ku un poloshirt. Tin skol kaminda e unifòrm ta konsistí di kamisa, poloshirt, karson kòrtiku i largu, dashi, trui, mea i sapatu. Saya i karson pa e mucha muhénan. Pa algún skol hasta e tas di skol ta parti di e unifòrm. Pa mi quote un brochure ku mi a haña ultimo ey: “The only thing to rebel against here is education itself.”

Ku mi kièr o laga mi mente ta bai bèk temporada ami tabata bai skol na Kòrsou anto ku no ta tin niun unifòrm ahinda. E temporada ey ta bo tabata mira bon kla kon tabata distinguí e “have nots” for di e “have it alls”. Esun ku no tabata por mester a hala atrás laga esun ku por skor. Ami sigur tabata den e delaster grupo ey. Karson Levi’s di Jannina den diferente kolo anto tur schooljaar mi kèds tabata e ultimo modelo saká foi Footlocker na Merka ora skol kuminsa. Asina mi tabata sigurá mi mes ku mi kèds tabata uniko den kura di skol pa sigur dos tres luna. Komo mucha mi no tabata para ketu i realisá ku mi tabata privilegiá. Awor ku bo mes tin yu i e moda pa malkria, konstantemente mi ta buska e balansa.

“Schools should be schools and not fashion shows”

Sin duda e kritíkonan di un skol ku unifòrm ta bisa ku unifòrm ta stroba e muchanan di ekspresá nan mes individualmente, ku e ta stroba nan pensamentu kreativo o ku resultadonan di èksamen no tin nada di haber ku unifòrm. Tin ku ta asta mara unifòrm na kolonialismo. Tur hende ku dos plaka di sintí sa ku gran parti di e puntonan aki no ta berdat.

Unifòrm di skol pic credit: Whoolworths
Unifòrm di skol     Pic credit: Whoolworths

Di e otro un banda mi ta mira e benefisionan di un unifòrm manera;

Bistiendo un unifòrm ahinda un mucha por ekspresá su mes. Su pelá, kabei, asesorionan, su komportashon o su smile tur ta manera pa ekspresá su mes. Unifòrm ta finansieramente eficiente. Ademas un unifòrm ta kita e kompetensia den bistimentu i  laga muchanan konsentrá riba loke ta realmente importante. Bo yu ta bai skol pa siña, no pa modela. Unifòrm ta krea unión, tur mucha ta “fit in”. Bistí meskos e muchanan ta yena ku orguyo di ta pertanese na nan skol. Por ultimo unifòrm ta yuda frená tentamentu den kura di skol. Hopi mucha ta sufri den silensio di esaki.

Na Kòrsou nos no ta sakando e benefisionan aki pa motibu ku nos ta mira unifòrm komo un simpel poloshirt. Pa kolmo tur mucha ta bisti e polo manera nan haña ta bon. Dia ku skol a laga basta mucha pafó pa motibu ku nan karson no tabata blou skùr, ta masha mama a rabia i zundra. Na Kòrsou nos stima mediokresia. Kla o no kla nos ta konté komo kla. Unifòrm den kura di nos skolnan no ta un eksepshon. Kiko abo ta opiná?

A yega ora pa nos definí unifòrm di skol foi pia te kabes pa nos muchanan?

Laga redu òf puntra bo mama

Bibando na un otro pais, ta lógiko pa bo integrá den e pais. Esaki bo ta hasi siñando nan idioma, konosiendo nan kultura i tambe kustumbernan.

Sinembargo, tin sierto kosnan ku bo a wòrdu lantá ku n’é ku a ankra te den bo igra i ni maske kiko bo hasi òf unda bo bai, nan lo keda den bo te dia ku nan hisabo pareu.

Esaki ta trese ku n’é ku bo por irita bo mes imensamente na sierto aktonan i aktitutnan di otro hende. Pero bo ta hañabo ta guli manda abòu tin bia tòg ora ta trata di un diferensia di kultura. Paso ya, mane mi mama sa bisa nos, bo no por bai den lugá di hende bai traha nan lei.

Hopi biaha mi ta skohe pa no reakshona mesora riba sierto kosnan i djis analisa promé.

Loke mi ta bai konta aki, mi a kere pa hopi tempu ku ta diferensia kultural. Pero awor mi a realisá i konfirmá ku no ta djis diferensia di kultura pero hende riba nan mes.

For di chikitu nan ta siña nos pa no keda wak hende muchu largu ni no koba den kos di hende. Paso no ta di abo. Simpel.

Derechonan humano ta duna tur individuo riba e mundu aki derechi di privasidat. Esei ta un konsepto amplio. Bo por huze pa defende bo mes ora bo marí ke koba den bo telefon pero tambe den kasonan mas serio ku por resultá dilanti di hues. Pero que hubo di e hendenan ku ta wak den bo telefon of kompiuter sam sam ku bo ora bo ta sinta den un espasio publiko? Ta kos pa daña mi henio den un fregá di wowo.

Wèl siman pasá mi tabata sintá den klas na skol. Na un skol kaminda supuestamente tur hende tin dòs plaka di sintí pa sa kiko por i kiko no por.

Ami ku mi amiga tabatin un kombersashon sumamente interesante i personal alabes riba whatsapp. Na un dado momento mi telefon a paga i mi a sigui e kombersashon riba facebook. Un dams sintá banda di mi, enbes di atende su mes asuntu i e sí paga tinu den lès, e ta disidi ku e ta bai lesa kiko mi ta papiando ku mi amiga.

Klaro, mi ta un tipo di fenómeno eksotiko kaba riba mi mes. Kueru maron, kabei krul, di un pais ku playa bunita. Dikon no koba den mi asuntu numa pa diskubri ki tesoro mas mi tin skondí?

E kombersashon tabata na papiamentu, hulandes i un tiki ingles. E jufi aki den su konfushon a lubida ku ta redu e ta wak, ku ta stelashi di hende e ta kobando aden, i ku no ta su asuntu loke mi ta papia ni na kua idioma mi ta papié, i el a bira puntrami ku su kara di sanosente “wat voor taal is dat eigenlijk?”.

Kualke bon yu di tera lo a bira wak e i respond’é “De taal van je moeder”. Pero mi no a hasi esei. Ma djis bira wak e. Mi kara só tabata sufisiente kaba.

2181e8a577008bafbccfe199572d448184fc1657e468211456dd69e3f0af6b59
source: http://www.quickmeme.com

Como si fuera basta, un otro kolega di skol ta yega riba un otro dia i kue mi laptop. Kuminsa habri mi tab nan un pa un i wak kiko mi ta hasi riba internet. “Ang no, djis mi ta wak ta ki model di paña bo ta kumpra online”. Esei bo por puntrami tambe, òf nò?

Lamentablemente mi no por mira esaki komo diferensia kultural mas. Den mi bista ta un falta di rèspt pa bo bai den kos di hende sin nan pèrmit. Pues mi ta skohe pa no generalisá i atribui esaki na un kultura. Simplemente tin hende porko i sin edukashon na e mundu aki.

 

Pueblo, purba kontene boso mes ora gana di sa redu ta subiendo boso kabes. No para bira spetakel asinaki.

 

Nicole

Hòrtando nos muchanan di nan futuro

Dia bo tabata un mucha, abo, bo dosentenan o bo mayornan por a imaginá e trabou ku bo tin ta hasi awe? Hopi di nos ta bai trabou tur dia trahando den un rango ku no tabata eksistí tempu ku nos tabata den banki di skol. Kon skol por prepará e siguente generashon pa eksitó si nos no tin un bista kla di loke trabou lo ensera o ni kiko e fishínan di  futuro lo bai ta?.  Mas i mas mundu ta realisá ku mester kambia e systema di skol. Enseñansa mester focus mas tantu riba kreatividat i e abilitdat pa apliká konsèpto saká for di buki. Nos tin ku siña nos muchanan kon pa siña ya asina nan lo no stop ora nan sali banki di skol pero lo keda praktiká esaki pa restu di nan bida.

Antes un studiante ku kaba su estudio tabata bai traha na un kompania pa restu di su bida. Awendia nos ta biba den un mundu kaminda nos por spera e spit di kòmpiuter dòbel kada dos aña. (Moore’s law) Bo no ta muri den e mesun mundu ku bo a nase. Teknologia ta avansando hopi rápido. Pa hopi di nos ta manera ayera nos tabata koba den saku saka sèn lòs pa tira den telefòn publíko i asina hasi un yamada o kambia bateria di nos “CD player”. Muchanan awendia no sa mes kiko esakinan ta. Foi chiki ya nan tin un “smart phone” tur na app pa komuniká ku otro.

Mucha di 7 pa 9 aña ya ta vèrsá den lenga di programá

Na Kòrsou bo por bisa ku nos skolnan no a kambia fundamentalmente den e ultimo 50 añanan. Sigur ku nos a introdusí otro “leermethode” i ku nos yufrounan ta miho prepara pero no por konsidera esey un kambio fundamental. Ahinda vaknan manera Wiskunde, Ingles, Scheikunde ta wordu duná meskos ku 25 aña pasá. Hopi di e topíkonan ku nos muchanan ta haña ya no ta relevante mas (pa motibu di avanse den teknologia) i pues ta un pèrdèmentu di tempu.  – Bo tabata sa ku Singapore ni Finlandia ya no ta obligá muchanan siña skìrbi ku pèn i papel mas?

Nos ta hortando nos muchanan di nan futuro

E ehemplo di mas grandi den esaki ta ku di e top 10 profeshonan mas pidí den 2010, niun di nan no tabata eksistí den 2004. Pensa pa bo mes, kue un mucha ku tin nuebe o 10 aña awe i “fast forward” 20 aña. Na 2036, e lo tin 30 aña di edad i algún aña di eksperensia laborando. Pero eksperensia den kiko? Kua trabou e lo tin e momento ey? Kiko nos por hasi awe pa yuda definí su profeshon. E chèns ta grandi ku tur e job nan ku nos konosé awe lo ta otro o lo ni eksistí mas na 2036.

Coding klas na lagere school
Coding klas na lagere school

Mirando tur esaki nos tin ku puntra: kiko nos ta hasiendo pa duna nos muchanan Yu’i Kòrsou e ”skill set” nesesario pa produsi i kompetí ku talentonan mundialmente?

Mi no ta pretende di sá e kontesta, pero ora mi mira loke skolnan rònt mundu ta hasiendo anto kompará esey ku Kòrsou su seramentu di skol pa elekshon (2 dia), mandamentu di alumno kas pa motibu di Isla mi ta sigur ku Kòrsou ta kedando atrás. Den futuro nos muchanan lo no solamente kompetí ku mucha di bario pa trabou pero mas bien ku tur otro den región o asta rònt mundu.

Kua kambio abo lo kièr mira den enseñansa di Kòrsou?

Abrakadabra, chanchan fantasma

Ora yunan di tera bai biba Hulanda, hopi bia ta duna nan esaki komo konseho: “Wak pa bo no bai Hulanda bai bira gordo”.

No ta tur hende ta bira gordo na Hulanda. Kontrali, tin hende ta baha di peso. Paso nan mes a disidi, paso nan a kuminsa move mas òf paso heimwee i strès a kome nan vet.

Klaro ku kada hende ta diferente. Esun ta keda sin kome pa motibu di strès, i e otro ta kuminsa fretu tur loke e haña.

3 aña pasá mi a bin biba na Hulanda. Nunka mi no tabata flaku. Pero gordo tampoko. Laga nos bisa diki. Hopi a bisami pa mi paga tinu riba mi peso. Ma asta fada. Ma kuminsa drai wowo i kontesta “haha awel si”.  Pero ora ma yega Hulanda ma lubida limpi kuantu nan a bisami pa tene mi kurpa  nechi i òrdènt.

Verano tabata tremendo. Kalor mes mes. Shòrt ku t-shirt tabata manda. Pero den un fregá di wowo e temporada ei a pasa. Bientu a kuminsa supla duru i friw. Awaseru a kuminsa kai sin fin. Shelu tabata mas suku ku e tabatin lus.  Bo por a rei kaba. Heimwee a dal nos tur.

Bo ta sali kas, lastra pia yega skol. Asina lès kaba, hansha bin kas pa bo subi kama skonde pa friw. Henter dia bo ta baha bo sintimentu amargo ku stroopwafel, buskuchi, chips, eiskrim, pizza i limonada. Tòg nan ta inkreiblemente barata.

Pa bo konsenshi, bo no ta kumpra un balansa. Tur luna bo ta gaña bo mes ku e no ta pas den bo budget. Despues di lunas i años bo ta kuminsa konvense bo mes ku peso no ta konta, pero ta kon bo ta mustra ta importante.

Si, klaro. Ma subi di peso.  “Bira gordo” no ta zona nechi. “Ma yena djis un tiki”. Preferibel esei.

Na aña 2015 mi a bai Kòrsou despues di dos aña. Mi por a konta riba un man ken tur NO a duna komentario di mi kurpa i k’oi sinta. “Heeee eeeehhh ba bira gordoooww!!” Si, como si fuera mi no sa. E kos ei no a kansami. Mi a hinka den mi kabes ku ya, nunka mi no tabata flaku i ademas esei ta kos ku nan ta bisa tur hende ku bin for di Hulanda.

Naturalmente mi sais di karson a kambia. Ma subi “djis” 1 sais. Mi a spanta djis un tiki asina. Despues mi a pensa ku ta kos normal i ku mi no mester wòri muchu ku e kos ei.

Te dia ku mi a fòrsa mi mes pa kumpra un balansa i subi esaki pa mira kiko ta pasando.

Mi a bin realisa ku den 3 aña mi a subi por lo menos 10 kilo. E konfrontashon aki tabata difisil. Ku awa na wowo ma disidi di kompromete mi mes pa drecha mi salú. Mi estatura ta chikitu pues mi mester wak mi peso bon.

Awor ku mi a baha bek, e mesun persona nan ku tabata tin komentario riba mi subida di peso, tin e kurashi di bisami den mi kara ku mi no mester baha mas. “Sino bo ta keda mane hende ku ta hala coca”. Of ku “bo chanchan a kasi disparse”.

Moral di e historia: Nada no ta bon pa hende. Nèt nèt nada.No biba purbando di komplase tur hende rondo di bo, hasi loke bo ta hasi pa abo mes.

knowyourmeme
source: knowyourmeme.com

Stima bo mes. Stima i kuida bo salú. Wak pa abo ta sintibo bon den bo kueru. Si bo ta sintibo bon, bo ta bria automatikamente. Kada wea tin nan tapadera pues no preokupabo muchu. Disfruta di bo bida, ta di bo e ta i ta un so bo tin.

Nicole

Sapatiamentu den supermerkado

Nos tur konose e mirada klasiko ku bo mama ta wak bo ku ne den supermerkado ora bo disidi ku bo ta bai heringá den hende. Òf nò?

Ba pasa man kue un kaha di Froot Loops. Ku un kara seku seku bo mama ta bisabo “Awe nò! Bai pon’é bèk.” Un rabia i desesperashon ta drentabo. Bo mes no tin moda pa pag’é pero bo tabata anhela na djé. Anto pa awor bo mama bisabo nò?! Kens e ta?

Bo ta disidi di pèrsisti un tiki mas. “Aino mama plis!!!” Oferta ta kuminsa kai. Diripiente bo ke hasi mas trabòu di kas i asta kumpra auto nobo pa bo mama di abo bira grandi. E ta bira wak bo atrobe, span su wowo i bisabo “Ma bisabo awe nò!”.

Kolón a kima den bo paden. Ba sinti mane bo bida a pèrdè koló i ba kuminsa yora. E kos aki, na bo pareser, ta un gran inhustisia. Ignorando bo yoramentu bo mama ta bisabo pa “yuda saka kos f’oi garoshi bo stop di maha!”.

Abo i bo lagrimanan ku a keda ignorá ta disidi di harma un spetakel pará na kasa. Ya komo bo ke pa e kahera tambe wak kon mal hende bo mama ta, bo ta subi tono di bo yorá i kuminsa snek dramatikamente.  Bo mama ta bira wak bo atrobe, e biaha aki ku wowo mas grandi ainda. E ta punta su lepnan i bisabo den djente pa bo “Sera bo boka promé ku bo haña sla den hende”.

Desidido di bai kas ku bo paki di Froot Loops i keriendo ku e kos ei lo keda djis na un menasa ba disidi di benta bo kurpa abòu i promé ku b’a logra yega suela te pa bo a kuminsa sapatiá, sla a kue bo den hende. Si. Den hende. Den rei pará den supermerkado. Hopi bèrguensa.

Anto como si fuera poco, e mai pará bosnan tras, sin niun klase di piedat, ta bira bisa bo mama “Masha bon señora! Mucha mester siña tende.” Na kua bo mama ta kontesta “Si! Ami no ta kria porko. Mucha ta tende na bon òf na malu.”

Nunka hamas bo lo tribi di hasi e spetakel ei atrobe. Bon ya, esei ta si un biaha tabata sufisiente pa dunabo skrement.

Sinembargo, na Hulanda aki mi sa mira algu ku mi sa sigur ku ta un kriamentu di porko. Porko ku diploma.

Bo ta hañabo ku Wim ta pidi un snoepje. Pero su mama ta bis’é nò. Wim ta asta haña splikashon dikon e no por haña loke e ke. Pero tòg e ta para bira un kos ku no ta sirbi. Tazmanian devil en vivo i directo. Anto mama?

Sea e ta kue e kos ku Wim ta heringa pe ei i bent’é den garoshi pa Wim para ku e spetakel, òf e ta bise “Wim, mama vindt dit niet meer leuk”.

Como si fuera Wim tin arte òf parte den loke mama ta haña leuk òf laga.

Serka ami su mama ta te na e spanmentu di wowo e proseso aki tabata yega. Bo ta djis wak su kara, haña un flashback den bo subkonsensia i pone e kos bek bon mucha asina te kaminda bo a kue.

Lei no ta pèrmiti pa dal mucha i ta stimula un edukashon positivo di e sernan ku ainda ta fragil. Esaki ta pa motibu di abuzu ku a bin ta tuma luga kontra mucha pa hopi aña kaba. Pero mi a bin ta puntra mi mes si esaki ta nifika un kriansa di porko lagando mucha subi bo kabes i laga bo kara na bèrguensa den publiko.

Kon nos por disiplina den un situashon asinaki sin huza violensia?

 

Nicole

Kakalaka kudishi ku mal “vibe”

Falta poko pa aña kaba. Un djis nos pueblo ta kuminsa ku mesun kos nan. Mesun kustumber i kerensianan di semper.

No solamente e muhénan di kas, pero tambe esnan dèftá òf nan mari tur na dashi ku kòl ta baha bai plasa òf otro tiendanan “spiritual”pa traha nan reserva di tur sorto di awa i sensia pa kore ku fúku.

Desèmber ta tira klapchi sin fin, kome druifi 12or i tambe bula kandela pa trese suèltu.

Muhénan ta kuminsa limpia kas f´oi ariba te abòu ku awa di 7 sorto, awa pa trese sèn, awa pa trese hòmber i asta awa di kil pa tene marí.

Sinembargo, hopi ta keha i sulfurá paso aña ta den kaba i ainda un di bon no por a dal nan. 2016 ainda no tabata bon. Kos ta mane kana stanká. Nada no ke bai bon. Mesora e number 6 ta wòrdu konektá ku tur di malu ku a bati na nan porta. Òf e amiga aya ta haña falta di a hasi nan pisá.

Loke hopi no sa, ta ku ta nan mente mes ta e kausa di tur e bòl di hilu ku yama nan bida. No solamente nan mente, pero nan palabranan tambe. Loke bo pensa i papia ta pasa. Esaki ta wòrdu elaborá den e famoso buki “The Secret” pero tambe den bukinan religioso.

Lagami dunabo dos ehèmpel di e tiponan mará ku ta keda atrás semper i dos kos ku ta forma parti di nan rutina diario;

1.Biba bida di hende.

Nan sa for di nan kabes ken a logra kiko. Mas ku klaro ku nan NO ta kontentu tampoko di mira otro logra algu. Logro di amiga/u, bisiña òf famia ta bòltu nan di paden. Stroba nan di drumi anochi. Te hasta pone nan keda sin kumindabo.

Klaro ku nan sa tambe ken a kometé kua fayo. Nan ta na altura di asta orarionan diario di e ser “kerí” ku nan tin na bista. I ora redu ta kayente ta nan tin mas di bisa.

Shon, biba bo mes bida i konsentra riba bo mes metanan si bo ke bai dilanti.

2.Reklama tur kos.

Di djis pensa riba hende asinaki mi ta kue fadá. TUR kos nan ta reklama. Den tur kos nan ta buska sea un fayo òf algu negativo. Semper nan glas ta mitar bashí i no mitar yená. Ta mane kos ku kos negativo ta hasi nan kontentu.

Librabo for di e hendenan aki. No kana ku nan. No laga nan bin bo kas ni no buska moda pa ta den mesun kren ku nan.

Hende ku mal ”vibe” i aura pisá, ta mara so nan  por marabo. De fakto no ta nan ta marabo direktamente. Nan influensia negativo riba bo ta ponebo mara bo mes. Na hulandes nan ta bisa “wie met pech omgaat, wordt ermee besmet”.

Awor bo sa anto ku bo mente tin poder. Loke bo pensa ta pasa. Pues pensa positivo si bo ke biba un bida positivo. I librabo di tur plaga ku ta yama nan mes amistat.

Stòp di pone enfasís riba kosnan negativo i prinsipalmente riba kos di hende.

Ora un di bon dal otro hende, bira kontentu pe como si fuera tabata abo mes i bo lo mira kon di bon ta kuminsa dal abo tambe. Kos bon ta bini ora bo ta kla pa nan i ora bo merese nan. Pues stop ku kos di kudishi.

kas-di-sensia_yen-di-awa
source: http://www.1000awesomethingsaboutcuracao.com

Si bo ke bo ta laba bo kas ku kua awa ku bo ke. Djis korda ku si ta abo mes ta pisá, niun awa ni sensia no por kambia esei. Pues kambia bo mente si bo ke ta diferente.

Nicole.

Biba bo bida bon.

Hende por duna bida pero hende por kita bida tambe. Desishonnan ta keda den kada hende su man. Bo mes ta doño di bo propio historia pero sierto situashonnan ta presenta den e bo bida ku abo no por tin kòntròl riba dje. Kosnan ta kue bo di sorpresa i bo ta haña bo tin ora ta tuma desishon paso mester. No tin otro manera. Tur hende ku nanse tin ku tuma despedida di e mundu aki un dia. Ningun hende tei pa eternidat. Nos tur a bini pa bai. Un bida nos tin i nos tin ku hasi bon uzo di dje. ‘Bib’é bon’, nan ta bisa.

No ta tur hende tin mesun definishon pa biba bida bon. Esaki ta algu ku mi mes ta puntra mi mes tur ora. Kon ta biba bida bon i kiko esaki ta nifiká. Tin hende ku ta bai skol  6 aña sin keda sinta ni un biaha. Den lastu aña nan ta pasa nan tѐst ku éksito i bai e skol di mas haltu. HAVO. Nan ta kaba esaki tambe bai un HBO òf Universiteit, despues kaba nan estudio i haña e trabou di nan soño. Semper nan a traha pa yega na e punto aki. Esaki por ta un definishon pa biba bida bon. Traha henter bo bida pa algu ku bo ta desea for di chikí.

Otronan ta traha duru henter nan bida largu pa ora nan baha ku penshun nan por disfruta. Promé ku papa Dios disidi di yama nan. Bo a traha duru, warda sѐn den banda pa na bo biehes bo no tin ku prekupá bo kabes ku finansia. Awor aki nan kier e hendenan baha ku penshun mas lat. Mas na grandi nan baha mas tantu problema ku salú ta bira un punto di prekupashon. Bo a plania henter bo bida kiko tur lo bo hasi ora bo tin e tempu di mundu pa hasié i algu ta bira para den kaminda. Porta plania pa den un futuro leu, tin bista riba esaki aunke kuantu kos por pasa despues, ta un definishon pa biba bida bon.

Tin hende ta biba pa biaha. Spar sѐn, traha pa ora nan tin liber nan bai otro kaminda konose mundu. Nan kier mira e bunitesa ku e planeta aki tin di ofrese promé ku nan wowo sera pa semper. Hopi ta buska bunitesa den naturalesa, den bestia, den e hairu ku nan ta enhala. No muchu kos. Djis mira i eksperiensia otro kosnan ku den nan bida diario nan no ta mira. Skapa for di rutina di tur dia paso esaki por mata gana di biba e bida bon manera nan kier. Bai afó por yuda bo skapa di bo prekupashonnan i debernan pa un ratu tambe.

Algu hopi importante ku ami ta kere ku mayoria hende kier sera konosi kuné den e bida aki pa nan bib’é bon ta: amor. Tin persona ta hañé den nan famia òf amistades. Pero hopi di nos tambe ta buska amor di un pareha. Kai stimá manera un loko. Sin sa kiko hasi ku e sintimentu ei. Pensa riba e persona ei so a hasi bo felis kaba. Sinti mariposa den barika. Bira su frei, biba huntu, traha un famia i realisá soñonan huntu. Dia bo hala bo lastu rosea lo bo kier halé ku e persona aki. Mi ta kere ku esaki ta un dje maneranan di biba bon ku kisas hopi lo desea.

Ahinda ami no sa kiko ta e definishon di biba e bida bon. Mi ta hasi semper lokual mi kurason ta bisa mi. Nan ta bisa ku kurason no ta gaña, kiermen ku e mester por ta guia mi riba e kaminda ku mi mester ta den e bida aki. Hasi loke ta hasi bo kurason kontentu paso awe bo tei mañan bo no sa. Asta pa tin e oportunidat di hala rosea, bo mester ta kontentu kuné. Balorá kada kos chikí!

 

Ku amor,

Richailine Elisa

7 tep pa e hòmber chikí tambe biaha

Hopi biaha nos ta pensa ku biahamentu ta kosta “macha hopi sèn messss”. Biahamentu ta kosta sèn bèrdat, pero no nesesariamente un fortuna. E idea ku ta hende riku so por biaha ta pertenesé na pasado kaba.

No ta importa si bo ta studiante òf si bo tin bo trabòu fiho kaba. Ku e 7 tepnan aki bo por saka lo máksimo for di bo fakansi pa menos sen.

1. Hasi biahamentu bo pashon.

Pa bo yega na sa e maña nan di e mundu di aerolinia, hotel i transporte bo mester inverti tempu pa atkeri sufisiente konosementu riba e topiko aki. Awendia esaki ta posibel riba internet mes. Pues e lo no kostabo ni gasolin ni karchi di telefon pa bai bin òf pa bèl aki aya.

Unabes bo sa de que se trata bo lo sa kon pa buska i haña pasashi, hotel i transporte na prèis di baka flaku.

2.Plania bo fakansi delantá.

Delantá den e kaso aki ta nifiká por lo menos 4 luna prome ku e biahe mester tuma lugá. Si awor aki bo sa kaba unda bo ke bai den verano di 2017 bo tin henter un aña pa bo buska pasashi i hotel òf hostel trankil.

Un bentaha grandi ku ta bini ku e planifikashon delantá di bo fakansi ta ku hopi bia kos ta mas barata ora bo paga nan for di trempan. Na kompra di bo pasashi i estadia di hotel, por èhèmpel, bo por haña un « early booking discount ».

3. Buska aktividatnan riba internet for di trempan.

Atrobe bo lo por haña deskuento riba hopi kos. Tambe bo por skapa paramentu den rei por èhèmpel den parkenan di atrakshon òf museonan. Apesar di haña deskuento riba bo sèn i riba bo tempu, bo lo ta na altura di kiko tur tin pa hasi. Evitá di yega kas bèk i lamentá ku bo no a hasi sierto kosnan.

4.Skohe un hotel òf hostel ku ta inkluí desayuno.

Desayunando na bo luga di estadia lo no ta nesesario pa saka sèn na desayuno tur dia. Aki bo ta bolbe skapa bastante sèn i tempu.

Bo por asta kue un apel èkstra, por èhèmpel, pa bo kome na kaminda mas den dia.

5. Huza transporte publiko.

Hasi bo investigashon for di na kas, si ta posibel, pa bo sa kon e transporte publiko ta hinká den otro na bo destinashon, unda tur bo por yega ku n’é i kuantu e ta kosta. Evitá di huza taxi. Esakinan mayoria biaha ta kostoso. E sèn ey bo por spar e pa bo sigiente fakansi.

6. Sea balente!

Tene kurashi i negoshá ku, por èhèmpel, e bendedónan di souvenir riba kaya.

Habri bo boka pidi deskuento. Sierto paisnan ta ofresé hopi deskuento na studiantenan òf penshonadonan. No tene bèrguensa. Djis puntra si tin un ke otro posibilidat pa loke bo tin di paga salibu mas barata. Si bo skapa 5 florin 10 bia, bo a skapa 50 florin. No hinka den bo kabes ku ta yu di un shèik bo ta i ku 5 florin ta « djis 5 florin ».

7. Skohe e establesimentu di estadia ku bo por afòrt.

Bai afó no ta nifika ku bo mester keda den un hotel di 5 strea. Bo por keda den un hotel menos karu of un hostel asta. Abo mes ta disidi si bo ta pasa bon si of no.  Pensa ku ta djis un kaminda pa bo drumi i baña bo mester. Apresia e oportunidat pa ta den un pais eksterior i djòdjò numa na bo destinashon.

 

Tep di bonus : korda paga loque debe prome bo bai pa evitá kangamentu di saya, spar un tiki tur luna pa bo tin sèn di gasta dia di e biahe i no tuma bòn tampoko pa kumpra bo òutfit di aeropuerto. Ora bo bin bek ta bida di tur dia lo sigui.

Kordialmente,

Nicole