Tag: BES Eilanden

Promé ku 10-10-10 tur kos tabata mihó!

Terwijl het vliegtuig langzaam boven Bonaire vliegt begint mijn buurvrouw die de hele reis niks tegen mij heeft gezegd tegen mij te praten. Ze zegt “Wauw wat is Bonaire veranderd zeg”. Ze kon al vanaf de lucht zien hoe druk en volgebouwd en druk Bonaire was.  Het enige wat ik dacht was “OMG in wat voor dorp ga ik wonen, wat weinig huizen, waar is het verkeer, wat een stilte”. Haar eerste confrontatie met de verandering was terwijl ons KLM toestel aan het landen was.

Hordes Hollanders stonden bij de douane, nieuwkomers en vakantiegangers. Mijn huisbaas kwam me halen en bracht mij naar het appartement.  Hij vroeg of ik nog boodschappen moest halen. Hij kon mij afzetten bij een toko. Na het boodschappen doen liep ik terug naar huis.  Ik heb het richtingsgevoel van een stoeptegel, ik weet wat boven en onder is en daar houdt het mee op. Je raadt het al ik was verdwaald.  Onderweg kwam ik een oude Bonairiaanse vrouw tegen waarnaar ik de weg  vroeg.

“Yufrouw, foi dia e Makambanan a bini akinan tuma nos luga, mi mes no sa na unda pariba ni pabou ta. Tur kos a kambia”. Ze keek me met een bezorgd gezicht aan. Ze kon mij niet uitleggen hoe ik naar mijn huis moest lopen.

Verandering is goed toch? Of toch niet?

Inmiddels precies 3 jaar verder na mijn landing op Bonaire. Er is zoveel aan de hand zowel positief als negatief. Ondanks dat ik weinig met politiek te maken wil hebben ontgaat het mij niet.  Voor 10-10-10 was alles anders wordt er steeds gezegd. 10-10-10 is het duivelsgetal geworden volgens velen. Ik woonde niet op het eiland voor 10-10-10 en weet dus niet of alles beter was. Na hevige protesten die meer dan een half jaar geduurd heeft is er een Referendum gekomen.  Merendeel van Bonaire heeft NEE tegen huidige staatkundige verhouding gestemd.  Wat nu? Wat gaat er veranderen? Wordt er geluisterd naar het volk van Bonaire? Inmiddels zijn er weer diverse protesten de revue gepasseerd de afgelopen maanden, omdat men het gevoel heeft niet gehoord te worden.

 Ik ben ook trots als ik op Bonaire ben. Ik vind die zoutvlaktes fantastisch, maar ook de cactussen, de rotsformaties en, als het droog is, de rode zandwegen. Ik geniet van de mensen, de cultuur en het eten, maar ik schaam me als Nederlander ook kapot als ik op Bonaire ben. Ik schaam me als ik de witte schimmel om het eiland zie: al die rijke Nederlanders die daar de kust hebben opgekocht, zich als kolonialen gedragen en helemaal niks met de mensen en met de cultuur hebben. Er zitten heel veel Nederlanders. Bonaire vernederlandst, maar dat is niet mijn Nederland, zeg ik erbij. Het zijn niet de beste Nederlanders die op Bonaire wonen, laat ik het zo maar zeggen. Ik hoor mijn buurman zuchten.

 

Quote van Dhr. Raak (SP) uit het Evaluatierapport uitwerking nieuwe staatkundige structuur Bonaire, Sint Eustatius en Saba

Wachtend op mijn eten bij een snèk  hoor ik een van de mannen die met elkaar over de situatie van Bonaire aan het praten zijn zeggen “Yu di korsounan si lo no a tuma e kosnan ku e makambanan aki ta hasi ku nos” en toen hadden deze mannen mijn volledige aandacht en ik mengde me in hun gesprek. Ik vroeg aan desbetreffende meneer, wat bedoelt u precies. “Yùfrou” zegt hij, “yu di Korsou lo a kima e luga aki masha dia”. REVOLTE!!!.  Ik vroeg aan de meneer “bent u niet bang voor iets dergelijks op Bonaire”.  Hij begon te lachen en zei tegen mij, “meisje je weet niet wat angst is”. Angst is zien hoe je cultuur, je rust, je leven alles zonder schaamte van je afgepakt wordt, veranderingen worden door je strot geduwd en je hebt niets te zeggen.  Je taal is ondergeschikt alles aan je bestaan is ondergeschikt.  Gelijke rechten hebben we niet. We worden steeds armer en zij……..  worden rijker.

Ik stapte na dit gesprek met een raar gevoel in mijn auto. Revolutie op Bonaire? Ga ik dat ooit meemaken? Het is 2016 overal waar wit en zwart wonen is er sprake van ongelijkheid en racisme. Vaak gaat dit over de houding en handelingswijze  van de witte medemens. Hoe is dit nog mogelijk? Hoe kan dit opgelost worden? Weet jij het antwoord?

foto: Extra Bonaire
foto: Extra Bonaire

T’aki mi ta hòrta

Tralies overal waar je kijkt. Sommige huizen lijken wel mooie gevangenissen. Sommige mensen maken echt kunstwerken van hun tralies om het er zo toch nog een beetje ‘gezellig’ uit te laten zien. Zelfs het gezellig buiten op de patio zitten, betekent bij sommige mensen, gezellig achter de tralies zitten. Ondanks het feit dat je op de patio achter de tralies zit, ga je toch nog als het donker is snel naar binnen, want je weet maar nooit wie er opeens voor je deur kan staan. Het maken van tralies voor ramen is op Curaçao lucratieve business en de auto alarmsystemen zijn zo populair dat ze bijna niet aan te slepen zijn. Het maakt niet uit of je jong, oud, rijk, arm, wit of zwart bent; e malechornan ta drenta bo kas, kibra bo bentana di outo of atrakábo!

Ook hier op Bonaire moeten we er langzamerhand aan geloven. Steeds meer diefstallen en atrako’s. Toen ik hier 2,5 jaar geleden kwam wonen, waren de berichten over woninginbraken en atrako’s minimaal. Je hoorde zo nu en dan een bericht dat er in een huis ingebroken was maar dat er hooguit etenswaren zijn meegenomen. Langzamerhand beginnen de autodiefstallen, atrako’s en woninginbraken een trend te worden. Het rustige Bonaire waar ik tot voor kort gewoon lekker mijn ramen open hield, mijn laptop rustig in de auto kon laten liggen zonder dat er ingebroken werd en je rustig in de avond kan pinnen zonder dat je overvallen wordt. Gelukkig is het nog niet zover dat je niet meer in de avond kan pinnen, maar de autodiefstallen en huisinbraken beginnen mij de keel uit te hangen.

Helaas is het mij ook overkomen dat mijn auto gestolen is. Niet één, maar zelfs twee keer. Ja, hoe is het mogelijk zou je denken. Blijkbaar heb ik pech of ‘tin un fuku riba mi outo’, zoals ze zeggen. Ik heb geen idee.

 

dieven

De eerste keer dat mijn auto gestolen is, was ze nog maar een paar maanden oud. Splinternieuw, rook nog naar nieuw. Je kent het wel ‘de nieuwe auto geur’ . Plastic had ik gelukkig nog net wel van de stoelen afgehaald. Ik doe namelijk niet aan rondrijden met plastic op de autostoelen om te laten zien dat mijn auto ‘net’ nieuw is.  Ik was trots op mijn schattige auto, mijn eerste ‘grote mensen’ aankoop. Toen ik aangifte ging doen van de diefstal moest de politieagente nog een beetje lachen want het was de eerste KIA Picanto ooit gestolen op Bonaire.  Ik heb dus bijgedragen aan de geschiedenis van Bonaire om de eerste KIA Picanto te hebben die ooit gestolen is.  Na een paar dagen was de auto terecht. Tja, waar rij je naar toe. Je kan hooguit naar Rincon en terug rijden voordat iemand door heeft dat het mijn auto is.

mijn kia

De schade aan de auto viel toen mee, het kon nog gemaakt worden.  Het leek alsof de dief de auto nodig had om hooi en planten naar zijn Kunuku te vervoeren, want mijn autostoelen zaten helemaal onder de hooi, modder, zand en plantenresten. Just saying; als je dingen naar je kunuku moet vervoeren, steel je toch geen Kia Picanto. Ik zou een Pick-up Hilux stelen. De IQ van de dief was waarschijnlijk ook niet zo hoog.

gestripte kia
Niet de mijne, maar van iemand anders. Die er ook aan heeft moeten geloven!

Inmiddels zijn we 1 jaar verder en is mijn auto weer gestolen. 17.000 Dollar schade, zei de monteur. Waarschijnlijk verkoopt de persoon die mijn auto heeft gestolen, de onderdelen voor 2000 dollar en dan is hij zogenaamd ‘binnen’. Hij kan dan weer wiet en alcohol kopen, een nachtje of 2 naar Pachi (de Campo van Bonaire) en misschien als hij een hart heeft nog nieuwe schoenen en brood voor zijn kinderen kopen. Ik geloof namelijk niet dat het geld op zijn spaarrekening gestort wordt.

Het irriteert me dat er steeds meer mensen zijn die niet met hun tengels van andermans spullen kunnen blijven.

Is dit armoede of gewoon pure hebberigheid?

 

Resúmen di siman (52)

Kanisha Sluis ta sorprendé mundu kompletu na Miss Universe

Despues di a warda hopi tempu porfin e pueblo di Kòrsou a bolbe uni i ta Kanisha Sluis a sòru pa esei. Djadumingu promé ku e show ainda e interes den su partisipashon tabata abou. Manera ku Steve Harvey a anunsi’é komo un di e diessinku finalistanan tur hende a bira loko!

Facebook a yena rant rant di famia, amigu, konosí, bisiña, yùfrou di skol, stewardess i polis ku supuestamente konosé  “NOS” Kanisha. Kaya a bira blo bashí i hasta tokonan chines a sera porta lagando vários atrakador i polítiko ta lombra wowo. Asta e karta ku minister Suzy Camelia Romer a manda ningando AVA Airways un pèrmit pa establesé su mes riba nos isla no a kapta ningun hende su interes.

E situashon a bira muchu mas histériko ora ku a anunsiá Kanisha den e dies finalistanan. Parlamento a konvoká un reunion èkstra ordinario kaminda unánimemente a aseptá, un moshon pa smèlt e estatua di Doktor Frumencio da Costa Gomez i traha un nobo na semehansa di nos Kanisha. Alabes Parlamento a disidí ku entrante 1 di mart 2016 Gomezplein lo karga e nòmber di “Plasa Kanisha Bon Bala Sluis. Na final di kuenta nos no a logra bai ku e korona. Miss Colombia a keda korona komo Miss Universe ya despues di 2 minüt e mester a entrega esaki na Miss Filipina pa motibu di un eror ku e komediante Steve Harvey a kometé.

En todo kaso. Nos Kanisha ta bek na kas i a dun’e un kaluroso bon biní! Disfrutá di e imágen i videonan ku nos a hòrta for di riba internèt pa boso.

Un bia mas danki Kanisha.

Karchi di entrada pa Noche Buena @ Brakkeput Mei Mei

Kontinuando ku bo resúmen di siman nos kier a pone lus riba algu di ménos importansia i ku ta rekerí un nivel abou di inteligensia pa komprondé. Ta trata aki di e famoso fiesta di Noche Buena na Brakkeput mei mei. Tur aña di nobo ta sosodé e mes un estupides. Karchinan ta wòrdu poné na benta, hendenan sin moda di muri ta fòrsa kumpra pa despues nan bende esaki keriendo, ku por generá ganashi pa paga seguro di outo, silikon pa pechu òf boto pa Fuikdag.

Den transkurso di siman nos a mira vários persona ku di un òf otro manera a hinka den nan kabes pa rebendé nan karchi na un preis di lokura. 250, 300, i 400 florin ta montantenan ku tabata skeiru sin ningun klase di bèrgwensa riba medionan sosial. Tin hende ku asta a ofresé karchi a kambio di un tereno erfpacht ku un grandura mínimo di 600 meter kuadrá.

Ta ser bisá ku temporada di Pasku ta pa trese pas den tur kas. Ta riba nos pida baranka so bo ta haña e sintimentu ku diabel i hinter su gèng ta lòs. Hamas de los hamases un hende na tinu lo paga un preis asina haltu pa un karchi. Kuminsá peña saka. Ku Afpakteam aktivo e chèns ta bira mas chikí atrobe. Tur hende ta kouteloso kon nan ta gasta plaka pa evitá ku e team di Norma(n) Serphos ta presentá na nan porta.

En fin. Laga nos sa ken tur a bringa mainta despues di fiesta i manda nos potrèt di e crew ku a drenta mardugá estilo Miss Universe i sali mainta riba un “Billenshake”.

Pasku di nasementu, Pasku di gatiamentu

Si bo bishitá un iglesia katóliko riba Pasku di nasementu anto e frase aki mester ta zona konosí:

“Agwéé noows tur a bienie huntoe pa seléébrò béénido di Niñoow Héésoes. Lògò noows réésò”

Misa ta yen di hende i bo wowonan ta hasi doló di prenda i payèt ku ta bria sin miserikòrdia. Na bo man robes tin un mucha di mas o ménos 5 aña sintá. E ta asina gordo ku e streki ku a mara na su kabes ta lag’e parse un regalo bon paketá. Djis bo dilanti tin un ansiano un poko surdu ta blo bisa su yu na bos haltu ku: “mi tin pishi”.

12376523_1522318131428921_8792551415692840066_n

Ku un kara tur ral bo ta kòrda chukulati kayente, lèter, ham i ayaka ku ta poné riba mesa na kas. Di ripiente bo ta mira tur hende lanta para… Ta ora pa duna pas. Djaleu bo ta mira e bisiña ku nèt un siman promé a saka machete riba bo ta kana bin. Pa no krea un esena di novela bo ta dun’e un man i ku un smail riba bo kara, bo wowonan ta koba su mama. Misa ta kaba i bo ta kue kaminda di kas.

Yegando bo porta di kura bo ta nota dos outo yen di hende. Den nan tin famia i konosí, mihó konosí komo gatiero. Nan a bini ku e meta pa habraká, susha bo kas i bai laga bo atras morto kansa.

Fo’i banda riba te banda bou t’esaki ta Pasku na Kòrsou.

Mgr Luis Secco ta skapa na wowo di angua

Na komienso di siman NOS obispu a hañ’e envolví den un aksidente di tráfiko. Fuentenan verídiko a indiká ku un konvoi a pasa den lus kòrá i kousa e aksidente. Danki na Dios, Allah i Budha monseñor no a risibí ningun sla di gravedat. Na momentu ku polis kier a kuminsá ku e investigashon a reina un konfushon total. Niun kaminda no por a haña e shofùr di konvoi. A buska asta den monseñor su saku di Sinterklaas pero esaki tampoko a duna resultado.

Pa medio di T’aki mi ta BEBA polis kier a hasi un apelashon riba públiko pa yuda ku e investigashon. Si akaso bo tabata den besindario na momentu di e aksidente por fabor sea asina bon di pasa na kualke warda di polis i duna bo deklarashon.

IMG_4710.JPG

Den kaya tin papiá ku ta un pastor ku pa largu tempu ya niun hende a mir’e ta tras di asuntu aki. Na e sitio di e aksidente a bin enkontrá un kantidat di kamisa estilo “miami vice”, dos maraka i un blòkflùit. Tambe polis a konfiská un bòter di e bebida “night train”.

E investigashon den e kaso aki meskos ku hopi otro mas ta kontinuá

Emporia Curaçao White Edition

Un di fiestanan ku ta hopi popular den e luna di desèmber ta Emporia i no mas ku dos dia pasá esaki a tuma lugá den WTC. Diferente banda i Dj konosí a deleitá e públiko presente ku músika na nivel haltu. Tambe nan por a gosa di un bon presentashon di baile kordiná pa Nj Entertainment & More. Riba e diferente potrètnan (kortesia di GO Weekly) bo mes por mira kon dushi e ambiente tabata.

Un kos so nos tin di remarká. Nos mester kuminsá tene nos mes un tiki mas mihó na temanan di fiesta. Si e anochi ta rekerí bo bisti tur na blanku, por fabor no bini ku otro kos bisti. Bo ta keda mes kos ku un pida dròp den un baki yen di mentos.

 

  
Fin.

Na promé lugá un bon Pasku na un i tur. Ku e dia aki trese tur loke boso ta deseá den kompania di famia, amigu i otro sernan kerí. Bai poko poko ku komementu di ham i ayaka paso un djis ta karnaval i e trahe mester fit. Un saludo pa tur esnan ku na e momentu aki ta para pafó di misa ta kue serena. Hinter aña bo no a bai ta kiko bo a bai hasi awe si? Tambe tin esnan ku ya ta riba ruta pa e fiesta di noche buena na Brakkeput mei mei. Bai poko poko i kòrda ku djaluna bo mester por presentá na bo boka di trabou kara na laria. Por último no lubidá di bai kas promé ku solo sali, no ta tur hende mester sa ku El Chupacabras ta biba na Kòrsou.

chupacabras-2

Bueno. Awor si nos ta bai despedí di bo si no e aros ku lechi riba stof ta kima. Naturalmente nos no por hasi esei sin rekordá bo ku maske:

Tin un pelotero morto spantá ta ninga redondamente ku e la mishi ku kos di hende, kontrali na aña pasá Shon Fia ta lansa su kampaña “fia 10 paga 1000” for di djaluna awor i doño di un korant konosí a pidi pa niun hende no bini su fiesta ku gatiero, telefòn selular i no tin stul pa sinta….

 

 

T’aki mi ta BEBA