Ridikules di otro mundu

Friend of the tourist: Hey welcome back! How was your holiday? Tell me all about it. It must have been an unforgettable time. You went to Curacao right?

Tourist on Facebook: From the moment we arrived, we had to wait in a long queue at the immigration, we got ripped off by the taxi driver on the way to the hotel, the service at the hotel was substandard, they broke into our rental car at Watamula, the roads to Westpunt were full of potholes, the city center Punda was dirty and abandoned after 6 pm, we got robbed and attacked in front of the Politur at our Hilton hotel. But on the flip side the island had a beautiful decorated rotònde Zegu!

The above said no one ever!

Fin di aña ta yegando i Aqualectra a kuminsá pone dekorashon di Pasku aki aya riba Kòrsou komo parti di e kampaña Fiesta di Lus. Hopi di nos por korda kon popular e kampaña aki tabata durante añanan anterior. Hopi tabata e kasnan, kaya i te asta bario kompletu ku tabata dòrna tur na lus. Mi ta korda bon kla kon mi tata tabata hinka henter famia den auto pa nos kore wak lus. Konvoi yen di grupo di damas tabata hasi mesun kos. Trafíko tabata pega formal. E uniko manera pa mira tur lus tabata di baha i kana na pia. Kaminda tin konsentrashon di yu’i Kòrsou, mesora un ambiente ta forma. Holo di BBQ tabata kore den kaya, músika di pasku tabata resoná, truk di palu frui tabata bende pòpurèshi mane pan kayente. Karanan kontentu tabata topa otro den kaya i laga sa kua kas bo no por falta. Un tremendo “Ban topa” tabata forma tur dia di nobo.

Kodela/Aqualectra tabata sostené e gran kreatividat di pueblo aki pa medio di diskuento i premionan ku bo por a gana durante fin di aña. Asina ku nan a stop ku esey, henter e kampaña den su forma lokal a kaba rápidamente. Kasnan ku a keda dorna ta paso sea Aqualectra no ta paga tinu ku e koriente ta hortá o simplemente paso doño di kas ta “den kos” mane sa bisa den kaya. Sèn fasil ta paga resibu mane un parlamentario ta aprobá su mes biahe pa Parlatino. Vap Vap!

Ultimo añanan ta Aqualectra su so a keda dorna, ya ku nan por repartí e gastu bou di pueblo. A sali un redenashon ku ta bisa ku e dekorashon di Pasku ta hustifiká paso e ta trese turista. Tur aña di nobo mas i mas sen ta keda reservá pa esaki. Pa 2016 un montante di 900.000 florin a keda presupuestá.(kièrmen e chèns ta grandi ku lo bula esaki) E mafiosonan di Kòrsou, pues Aqualectra, CTB, Curoil i ministerio di VVRP a pone e sèn huntu. Ahinda no ta kla paso ta buskando mas kompania pa kontribuí.

Esaki ta un ridikules di otro mundu.

Ni un turista no ta bin Kòrsou pa wak lus di Pasku. Kòrsou su lus di pasku no ta un selling point ni maske kon bunita nos ta kere ku e ta. Simplemente paso na e turista su país tin dekorashonnan muchu mas grandi i bunita o suidatnan konosi pa nan ambiente di Pasku.

Ademas e prioridat di esnan k uta kontribui ta robes. Curoil ketubai tin retraso di entregamente di bòm di gas, Aqualectra no por pasa un siman sin ku koriente ta bai, CTB su plan nashonal di turismo ketubai ta den lachi sin ta duna fruta. Ta ken karaho ta disidí unda e sèn ta wordu gastá?. E no sa ku muchanan ta bayendo skol sin kome? E no sa ku SDK ketubai mester di fondo? E no ta mira ku turistanan ketubai ta keda atraká riba nos isla? Nan no ta mira ku e servisio na Hato, den hotel i den nos taxinan ta laga di deseá? Nan no ta mira e sushedat den Punda ni esun den haf?

Ki bo ta kere ta laga un impreshon atrás serka e turista? E 100 dollar ku taxi a kobré di Hato pa Otrobanda na komienso di su fakansi o e lus ku e la mira na rotònde Sehos?

Perla di isla

 Vanavond zwaaide ik mijn oma en tante uit die terug vlogen naar Suriname en ik besefte me dat ik al een paar maanden een extra onofficiële baan heb als ‘tourist guide’. De afgelopen maanden is familie uit Nederland en Suriname op vakantie geweest en natuurlijk laat je hen de bekende plekken zien zoals onder andere de Handelskade, de Pontjesbrug, Playa Knip, grotten van Hato, Parke Shete Boka en gaat met hen eten bij Plasa Bieu.

Als gasten uit het buitenland komen geniet ik heel erg van mijn baan als ‘tourist guide’, omdat het weer een ‘wake-up call’ is hoeveel rijkdom wij om ons heen hebben. Doordat je er al gewend aan bent, zie je het soms niet meer. You take it for granted. Behalve dat jij weer de mooie plekken opnieuw bewust kan ervaren, leer je soms ook dingen erbij. Curaçao is een klein eiland en dan nog heb je niet alles gezien of bezit je alle kennis over de cultuur, natuur, geschiedenis etc. Afgelopen week heeft mijn tante een historische wandeling door Otrobanda gemaakt en in geuren en kleuren vertelde ze over de geschiedenis, waaronder het verhaal dat er vroeger een steeg in Otrobanda was waar de mannen met hun byside kwamen. Really?! Ik zag vaker de reclame voorbij komen voor de historische wandelingen, maar volgens mij moet ik snel een afspraak maken (wat denk je, ik hou ook van juicy stories).

????????????????

????????????????

????????????????

Twee maanden geleden liep ik voor de eerste keer in een paar steegjes van Otrobanda, op zoek naar de muurschilderijen van de multi talentvolle artiest Garrick Marchena. Garrick plaatste op zijn Facebook een Google map met alle ‘murals’ en schilderijen die hij verspreid op Curaçao heeft gemaakt. Ik kende al een paar van zijn murals en was benieuwd naar de rest. Toen ik via Google maps zocht naar de twee murals in Otrobanda kwam ik in steegjes terecht waar ik in alle 8 jaren dat ik op Curacao woonde, nog nooit ben geweest. Ik heb Otrobanda altijd leuker gevonden dan Punda, omdat ik wel hou van het niet gepolijste, rauwe, down to earth feeling van deze kant van de stad. Maar ergens durfde ik nooit in de smalle straten te lopen en dacht dat enge chollers me gaan lastig vallen. Door deze zoektocht werden mijn ogen geopend naar de schoonheid van alle kleine huisjes en ik wou meer weten over de verhalen achter de gebouwen.

De speurtocht naar Garrick’s werk werd een persoonlijke (her)ontdekking van dushi Kòrsou; mijn tweede thuis na Suriname.  Ik kwam bijvoorbeeld terecht bij de seinpost van Rooi Santu waar ik na een paar minuten klimmen op de berg die vol zit met sumpiñas, intens kon genieten van het uitzicht over Brakkeput en Caracasbaai. Als much’i pabou (heb in Julianadorp en Mahuma gewoond) ken ik niet zoveel plekken op Banda Riba in vergelijking met Banda Bou en Westpunt, dus ik was erg blij om dit mee te maken. Ik heb gereden naar ‘verborgen plekken’ in  Seru Cocori, Marie Pampun, Punda, Otrobanda en St. Willibrordus. Deze speurtocht werd uiteindelijk ook dagtrips naar de musea Kas di Pal’i Maishi en Museo Tula, waarbij ik niet alleen inspiratie haalde uit de kunst maar snoof meteen ook een beetje cultuur en geschiedenis op.  Terwijl ik reed naar de verschillende plekken stopte ik langs de weg om een batido , pastechi, empaná of sop’i rab’ baka  te kopen.

????????????????

????????????????

????????????????

Vorig jaar stond ik al op het punt om naar Curacao te komen maar ik was bang dat ik snel uitgekeken zou raken. Nu denk ik, bang waarvoor?! Er is zoooooooveeeel te zien en we onderschatten hoeveel Curaçao te bieden heeft.  Wees regelmatig toerist op eigen eiland, houd je ogen open en ga met opzet in straten, stegen, onverharde wegen die je niet kent. Doe eens gek, raak eens een keer verdwaald! Ik heb aardig wat gereisd naar verschillende continenten en ik kan 1 ding met zekerheid zeggen: Kòrsou ta un perla di isla ku bo no ta kaba di deskubrí!

7 tep pa e hòmber chikí tambe biaha

Hopi biaha nos ta pensa ku biahamentu ta kosta “macha hopi sèn messss”. Biahamentu ta kosta sèn bèrdat, pero no nesesariamente un fortuna. E idea ku ta hende riku so por biaha ta pertenesé na pasado kaba.

No ta importa si bo ta studiante òf si bo tin bo trabòu fiho kaba. Ku e 7 tepnan aki bo por saka lo máksimo for di bo fakansi pa menos sen.

1. Hasi biahamentu bo pashon.

Pa bo yega na sa e maña nan di e mundu di aerolinia, hotel i transporte bo mester inverti tempu pa atkeri sufisiente konosementu riba e topiko aki. Awendia esaki ta posibel riba internet mes. Pues e lo no kostabo ni gasolin ni karchi di telefon pa bai bin òf pa bèl aki aya.

Unabes bo sa de que se trata bo lo sa kon pa buska i haña pasashi, hotel i transporte na prèis di baka flaku.

2.Plania bo fakansi delantá.

Delantá den e kaso aki ta nifiká por lo menos 4 luna prome ku e biahe mester tuma lugá. Si awor aki bo sa kaba unda bo ke bai den verano di 2017 bo tin henter un aña pa bo buska pasashi i hotel òf hostel trankil.

Un bentaha grandi ku ta bini ku e planifikashon delantá di bo fakansi ta ku hopi bia kos ta mas barata ora bo paga nan for di trempan. Na kompra di bo pasashi i estadia di hotel, por èhèmpel, bo por haña un « early booking discount ».

3. Buska aktividatnan riba internet for di trempan.

Atrobe bo lo por haña deskuento riba hopi kos. Tambe bo por skapa paramentu den rei por èhèmpel den parkenan di atrakshon òf museonan. Apesar di haña deskuento riba bo sèn i riba bo tempu, bo lo ta na altura di kiko tur tin pa hasi. Evitá di yega kas bèk i lamentá ku bo no a hasi sierto kosnan.

4.Skohe un hotel òf hostel ku ta inkluí desayuno.

Desayunando na bo luga di estadia lo no ta nesesario pa saka sèn na desayuno tur dia. Aki bo ta bolbe skapa bastante sèn i tempu.

Bo por asta kue un apel èkstra, por èhèmpel, pa bo kome na kaminda mas den dia.

5. Huza transporte publiko.

Hasi bo investigashon for di na kas, si ta posibel, pa bo sa kon e transporte publiko ta hinká den otro na bo destinashon, unda tur bo por yega ku n’é i kuantu e ta kosta. Evitá di huza taxi. Esakinan mayoria biaha ta kostoso. E sèn ey bo por spar e pa bo sigiente fakansi.

6. Sea balente!

Tene kurashi i negoshá ku, por èhèmpel, e bendedónan di souvenir riba kaya.

Habri bo boka pidi deskuento. Sierto paisnan ta ofresé hopi deskuento na studiantenan òf penshonadonan. No tene bèrguensa. Djis puntra si tin un ke otro posibilidat pa loke bo tin di paga salibu mas barata. Si bo skapa 5 florin 10 bia, bo a skapa 50 florin. No hinka den bo kabes ku ta yu di un shèik bo ta i ku 5 florin ta « djis 5 florin ».

7. Skohe e establesimentu di estadia ku bo por afòrt.

Bai afó no ta nifika ku bo mester keda den un hotel di 5 strea. Bo por keda den un hotel menos karu of un hostel asta. Abo mes ta disidi si bo ta pasa bon si of no.  Pensa ku ta djis un kaminda pa bo drumi i baña bo mester. Apresia e oportunidat pa ta den un pais eksterior i djòdjò numa na bo destinashon.

 

Tep di bonus : korda paga loque debe prome bo bai pa evitá kangamentu di saya, spar un tiki tur luna pa bo tin sèn di gasta dia di e biahe i no tuma bòn tampoko pa kumpra bo òutfit di aeropuerto. Ora bo bin bek ta bida di tur dia lo sigui.

Kordialmente,

Nicole

Asina bo ta hasi na kas? Porko!

Kòrsòu tin un bida nokturno hopi aktivo. Tur hende sa esei. Dushi hende nos ta tòg ?

Baña, bisti i sali kas mane keke. Baila, wak redu, hasi redu, kome, bebe. Tur esei ta parti di e estilo di bida riba nos isla. Nos hendenan sa kon pa kore bon un paranda.

Hopi biaha e anochinan aki ta keda klousurá ku un bon truk di pan. Fiestero i paranderonan ta baha bin kayente kayente pa nan karko of lomitu ku batata.

Anto laga nos no hunga ròl. E basilon despues di e tremendo “road” hopi biaha sa kaba na laman. Einan bo tin e oportunidat pa sinta den òuto i den tur trankilidat kome bo kuminda, bebe bo kos di bebe i kombersa ku bo mari òf ta esun di hende. Dushi bida nò? Riba un dushi isla tòg ?

Pero kiko ta pasa ku tur e ;

Fòrki, baki di foam, fapel di fòil, kùp, bòter di serbes, bòter di limonada, wesu di galiña, wesu di spareribs i kòndòn ku nos pueblo ta deshasi di dje na un manera ilegal i iresponsabel ?

Tin baki di shushi rònt Kòrsòu. Spesialmente na tur laman. Kiko ta e motibu pues pa habri bo bentana òf porta di òuto, benta e kos ku bo a kaba di huza ei riba kaya i sigui ku bo bida manera nada no a kaba di pasa?

Ta un muestra real di komportashon asosial e kos aki ta. Puru kos di hende brua mihó bisá. A kaso bo a kere ku e ta disparse asina asina ? Di su so ?

Semper mi mama a siña nos pa warda tur shushi i tira nan afo ora bo yega na un konteiner òf ora bo yega kas. Si niun hende no piki e shushinan ku ta wòrdu tirá riba kaya nan ta keda keiru pa años largu hasiendo daño.

E pipa ku bo a huza pa bebe limonada ei : bo a kòu e tanten bo tabata piropia un galiña ku masha dia bo tin bista riba dje, pa despues bo bent’é abou pa bo hala serka di e galiña. E por kòusa bastante desgrasia den naturalesa.

source: http://www.petfinder.my

E tiramentu di shushi estilo PORKO aki, ku ta pasa den dia tambe por sierto, ta hasi daño no solamente na nos naturalesa, pero na hopi kos mas ;

Nos imagen di “paradeis” òf “Perla di Karibe” tambe ta kambia si nos isla ta fis. Niun paradeis no ta shushi. Nunka b’a mira of tende di paradeis dòrná na boter di Zulia, kaha di KFC i wesu seku di spareribs antó?

No lubida ku tanten bo ta huza “snèpchèt” riba yate di bo “best frend” mustrando tur hende kon master e serbes friu ta dal den solo kayente, un turtuga ta stek den awa bo tras den e plèstik di bo six-pack.

source: http://www.thepetitionsite.com

Tur esaki por afekta nos turismo di un manera negativo i al final nos ekonomia tambe.

Ba mira si kuantu kos un akto di PORKO por trese ku ne ?

Mayornan, siña boso yunan norma i balornan ku ta aporta na un miho Kòrsòu tambe.

Kuantu kos pa bo tene nos isla nechi i òrdènt?

Stop di tira shushi pa loko riba kaya. Si bo no ta hasi’é na bo kas, no hasi’é riba kaya tampoko !!

Kordialmente,

Nicole

Bai meskos ku ba bini!

Tin dos tipo di hende ta bin ku fakansi, prinsipalmente for di Hulanda. E promé ta e tipo ku ta reklama so. Tur kos nan ta reklama. Ta parse ku akibòu ta e luga di mas atrasá ku nan a yega di eksperensiá den nan bida. Nan ta reklama foi ora nan baha for di avion na Hato te ora nan baha for di avion atrobe na Schiphol.

Tambe nos tin e tipo ku ta namora tur dia mas i mas di su isla. Kada dia pasa for di su fakansi, menos gana di bai bèk e tin. E delaster aki ta regresa awa na wowo, kurason kibrá i sintiendo su mes inkompletu. Un bashí ku ta su kas so por yena.

Famianan i/òf konosínan tambe tin dos manera di reakshoná riba e estado di strès emoshonal aki di nan ser kerí.

Esnan preokupa lo kuminsa mesora ku un rekordatorio di loke e persona tin ta hasi ayanan. Sea ta skol, trabòu òf famia tin ta warda nan. Nan lo bisabo pa bo ta fuerte. Dunabo un bon plato krioyo i konfia ku e lo dunabo e forsa nesesario pa bo sobrebibi na Oropa.

Den kaso di un studiante, bo hende serkano nan lo kordabo kon leu ba yega kaba. Habri bo wowo pa bo mira ku ta “un bes añanan ta pasa” i tambe ku “sin papel bo’n ta logra nada”.  E motivashon aki por sirbi maske ta pa bo lanta drecha bo maleta.

Tambe tin e modèl ku lo frega den bo kara ku nan sí ta biba den paradeis i kon bendishoná nan ta di tin e honor ei. Anto pa klarifiká un ke otro bo lo haña un kantidat di pregunta manera :

“Hey pero ta kuantu aña bo tin ta biba ayanan kaba ?” “Anto ainda bo no a kustuma?” “Hahaaaiiii ta akibòu nos sa kiko ta biba bon!” “Ba yega di bai keiru prome ku b’a bai pa biba?” “Ta p’esei ami a keda akinan numa.” “Bo’n tabata sa foi trempan?”

Kasi pa bo arepenti ku bo a bai biba na otro pais. Ponebo lubida un ratu asta ta dikon bo a bai.

Tur e proseso aki ta duru. I hopi ta bisa ku nan no ta keda bin kas tur aña sea pa evita e sintimentu aki òf paso nan no ta haña nesesario pa bin kas bek tantu biaha asina. Ya ku bo ta den Oropa bo mester probecha i biaha den besindario. Konose mundu i enrikesé bo mes ku konosementu di otro kultura.

Pero un kos si : Oost West, thuis best ! No tin nada ku por remplasa bo kas. Anto den e kaso aki bo kas ta bo pais, ambiente, klima, kultura i prinsipalmente famia.

Ta hopi a bin keiru den verano. Sea ta pa nan bida di famia of esun amoroso, gran parti tin doló na nan kurason ora di bai bek.

Pero shonan, si bo no a logra bo meta ainda, bai meskos ku ba bin. No keda djis paso ba yora 8 ora sin stop. No manda bo prima paketa bo kosnan pa manda abou. Bai kaba loke bo ke kaba ya bo por permiti bo mes un bon bida ora bo regresá definitivamente.

Nos hubentud ta nos futuro. Bo eksperensia ta bo sabiduria. Pues kaba loke bo a kuminsa. Konose mundu un tiki pero no keda sin bin kas bèk. Kòrsòu mester di su yunan yòn i inteligente awor mas ku nunka.

Op Curaçao is Iedereen Rijk

Iedereen op  Curaçao is rijk. Die gedachte heeft zich in m’n mind gevormd toen ik als kind op vakantie kwam uit Europa. Natuurlijk is het anders als je op vakantie komt. Dan is het elke dag een beetje feest. Je eet extra lekkere dingen, gaat extra leuke uitstapjes maken en mag extra lang opblijven.

Extra leuk is ook al het vuurwerk, alle familie, spelen met nichtjes en neefjes, zwemmen in de zee, 85427 keer van het vlot duiken en boggie boggie eten terwijl je opdroogt.

Maar als je eenmaal wat ouder bent en snapt dat sommige mensen meer hebben en sommige mensen minder, dan was het in mijn kinderogen zo dat men op Curaçao veel meer had.

Het begon al bij het ophalen van Hato. Wat reden die Amerikaanse auto’s heeeeeerlijk. En de motor was blijkbaar niet heel zuinig ingesteld, want je kon gewoon ruiken dat de brandstof niet compleet verbrand werd. En iedereen had zo’n mega auto! In mijn vader’s auto kon ik uitgestrekt op de achterbank in slaap vallen. Dan moet je heel rijk zijn. Zeker meer dan wij, die dagelijks, door weer en wind, overal op de fiets naartoe gingen.

En dan kwamen we bij Oma aan. Hun grote huis. Met een tuin. Met allemaal fruitbomen erin. Shimaruku, lamunchi, surinaamse kers, granaatappel, patia (nadat mijn nicht en ik jaarlijks goede porties pitjes de tuin in hadden gespuugd). Dan moet je wel heel rijk zijn. Zeker meer dan wij, die geeneens een vrijstaand huis hadden en ons fruit in de supermarkt moesten kopen.

En ze hadden 2 WCs! Oma’s badkamer rook altijd naar een mengeling van Ammens poeder, Alcolado Glacial en Brylcream. De kamers waren ook zo groot en in de woonkamer hadden ze een deel waar niemand zat. Die stoelen stonden gewoon stof te vangen! Bijna alle huizen waar we kwamen hadden zo’n deel waar niemand zat. Dan moest je wel heel rijk zijn. Zeker meer dan wij, die een deel van de woonkamer hadden afgesloten om er een “slaapkamer” van te maken.

De mensen op Curaçao zagen er ook altijd pico bello uit. Kleren on fleek, ook al was de mode wel off in mijn ogen. Iedereen had meerdere outfits voor feestjes en geen haartje zat ooit verkeerd. In Nederland lukt alleen Beatrix dat. Waarschijnlijk zorgde het ‘dienstmeisje’ ervoor dat alles en iedereen er zo netjes uitzag. Dan moest je wel heel rijk zijn. Zeker meer dan wij, die klasgenootjes hadden met smoezelige, bleke gezichtjes en knielappen op de broek.

 

Ik weet eigenlijk niet hoe het echt was. Want we mochten toch niet te lang douchen van Oma en moesten met emmers vol met regenwater de tweede wc doortrekken. ’s Avonds werden om half acht ongeveer alle lichten uit gedaan, behalve de lampen op de voor- en achterporch. De wasmachine was hartstikke ouderwets met zo’n gekke wringer bovenop. Als kind hield ik me er eigenlijk niet bewust mee bezig, maar nu ik ouder ben realiseer ik me dat die gedachte zich onbewust is gaan vormen: op Curaçao is iedereen rijk.

Nu klinkt het allemaal gek als je het vergelijkt. Vooral als je bedenkt dat anno nu, iedereen denkt dat de welvaart in Europa groter is dan hier. Maar is dat wel echt zo? Waarschijnlijk ligt het eraan wat je onder welvaart verstaat. Mijn gevoel van rijk is een beetje gegroeid. Ik voel me rijk als ik dagelijks buiten kan zitten en naar de sterren kan kijken, als ik niet afhankelijk ben van het openbaar vervoer, als ik mijn deur kan openslaan en met mijn voeten op de aarde kan gaan staan en als ik dagelijks naar de zee zou kunnen gaan.

Waarom ben ik van Barcelona hier komen wonen terwijl ik 3 keer minder verdien? Omdat ik hier rijk ben.

 

A Lo Cubano

Hace unas semanas fui a Cuba de vacaciones con un grupo de amigos. Bueno, quizás vacaciones es mucho decir, porque sólo fui por un fin de semana. El caso es que pasé unos días en La Habana.

Para mi, habiendo vivido en España, fue una sensación muy rara. Por una parte La Habana es caribeña, pero por otra parte me parecía muy española. También, por ser una ciudad, la sensación de estar en España no me dejó ni por un momento. Ese sentimiento se mezclaba con la sensación de estar en el Caribe y esta combinación me desorientó tanto que muchas veces no sabía ni dónde estaba el mar. Si has leído mi blog sobre el mar y yo, entenderás  la gravedad de mi desorientación. Lo que tampoco ayuda a recordar que una está en Cuba, es que se ven muy pocos carteles comerciales y los que hay son los mismos que se veían en España en los años ’80. Pero todo esto quizás no es de tanto extrañar, ya que en esos años, España acababa de salir del mandato de El Caudillo, Francisco Franco.

Bueno, sigo con mi relato sobre la ciudad. La Habana, una ciudad que aloja a 2.1 millones de habitantes y quién sabe cuantos turistas, es bastante grande. Como sólo pasamos unos días ahí, no vimos toda la ciudad, pero lo que si ví fue impresionante. Las calles son amplias, hasta tienen un paseo parecido a Las Ramblas de Barcelona. Y después de tantas décadas sin mucha restauración, los edificios aun proyectan una majestuosidad que es asombrosa. Es evidente que en su época, La Habana gozó de mucha prosperidad. Aunque fuera antes de que yo hubiera nacido, la ciudad también me recuerda a las imágenes de Miami de los años ‘50.

Igualmente, los coches son de otra época, pero lamentablemente ese aire de ensueño es solo una ilusión, porque el motor y todas las piezas son modernos. Lo único original es la carrocería. El humo que sacan también es muy real.

Lo que contrasta un poco con esa atmósfera de creerte en otra época es el afán de riqueza de los Cubanos. Aunque lo entienda por la escasez que hay, pero como visitante sientes un poco que se quieren aprovechar de ti. Cada vez me tenía que recordar a mi misma que es de comprender y que si yo hubiera estado en la misma situación, probablemente habría hecho lo mismo. Pero por comprenderlo, no deja de ser un poco molesto.

Lo que más me gustó fue hablar con la gente Cubana. Me interesa saber cómo es su vida y cómo ven ellos al resto del mundo. Estando tan aislados del mundo contemporáneo, al principio me sorprendió que los Cubanos fueran tan modernos, al menos de apariencia. Visten ropa de moda, tienen teléfonos nuevos y los coches (que no son los clásicos) son modelos recientes. Creo que la gente que trabaja en el turismo también está bastante al tanto de la vida fuera de Cuba. Esto subraya aun más lo trágico que es, que muchos nunca hayan ido al exterior.

Esta fue mi primera visita a Cuba y viendo solo una milésima parte de la ciudad, realmente me quedé con ganas de ver mas. No solo de La Habana, pero también del resto de la isla que, al contrario de mi isla, es enooooorme. Es tan, tan grande que después de despegar con el avión se tarda una hora completa para dejar atrás a la gigante que es Cuba. Yo eso lo ví como algo simbólico de la isla. Es una experiencia extraordinaria visitar a Cuba y las imágenes mentales que me llevé,  también tardaron un poco en convertirse en memorias.

Bijgeloof

Wie Curaçao bezoekt en hier voor enige tijd verblijft, zal ongetwijfeld gecharmeerd zijn van de gebruiken van het land.

In Nederland kom je zonder een afspraak rond  etenstijd echt niet binnen, maar hier mag je zomaar aanschuiven en krijg je bovendien – of je het nou wilt of niet – een dampend bord met eten voorgeschoteld. Bij aankomst en vertrek wordt altijd – zoals mama je dat heeft geleerd – netjes ‘bon dia’, ‘bon tardi’ en ‘bon nochi’ gezegd.

Al vrij snel wordt de ‘nieuweling’ echter – naast deze leuke gebruiken – geconfronteerd met een andere kant van de Curaçaose bevolking; de bijgelovige kant. Een nieuwe collega wordt op het werk al snel door andere werknemers streng aangekeken wanneer ze bij binnenkomst haar tas op de grond zet. ,,Ben je gek, meisje? Wil je dat het geld uit je tas rolt? Ben je rijk ofzo?”

Mijn grootouders kregen vroeger bijna een hartaanval als ik mijn slippers ondersteboven op de grond liet liggen. Dat bracht immers ongeluk. En niet zomaar ongeluk, nee, meteen het ergste soort; als je slippers ondersteboven lagen, betekende dit dat iemand zou sterven. ,,Bòltu bo slòf, mi yu. Asina bo ta yama morto.” (Draai je slipper om, mijn kind. Op die manier roep je de dood). De dood wordt overigens niet alleen op deze manier geroepen; dat gebeurt ook wanneer je op je knieën over de grond kruipt, wanneer je je handen op je hoofd zet, en wanneer je een paraplu binnenshuis openmaakt.

Wanneer je een knoop aan een kledingstuk moet naaien, mag je dit nooit met het kledingstuk aan je lijf doen. Als je dat toch doet, moet je met een naald eerst in je huid prikken en hardop zeggen: ‘pa bibu i no pa morto’. (voor de levende en niet voor de dood). De gedachte hierachter is dat alleen bij de dode de kleren aan het lijf wordt genaaid.

Wanneer ik vroeger ’s Avonds uitging en na middernacht weer thuis kwam, stond mijn moeder al te wachten.  Ik moest me omdraaien en achterstevoren naar binnen lopen. We mochten op dat tijdstip nooit ‘normaal’ binnen komen. Als je dat wel deed, kwamen boze geesten achter je aan.

Toen ik van mijn zoon was bevallen, werd ik pas echt geconfronteerd met het bijgeloof van de Curaçaose bevolking. Maar uiteraard nam ik als kersverse moeder geen enkel risico en werden alle bevelen braaf opgevolgd. Van het smeren van blauwsel onder de voetjes en op de kruin van het hoofdje om het kindje te beschermen tegen het ‘kwade oog’, tot aan het baden van het kleintje met ‘bay rum’ om slechte energie te verwijderen.

Andere dingen die ik me heb laten vertellen: degene die als eerste het eerste tandje van een kind ziet verschijnen, moet geld geven, want anders zullen de andere tandjes er niet goed uitkomen. En wanneer de melktandjes eenmaal op latere leeftijd uitvallen, moeten ze op het dak worden gegooid zodat de muizen ze kunnen meenemen en later weer nieuwe tanden kunnen brengen.

Het haar van een zoon mag volgens de wijsheid van de ouderen niet geknipt worden vóór hij goed heeft leren praten. Als dat wel gebeurd zal hij de spraak nooit goed beheersen.

Hoewel ik me altijd groen en geel irriteer aan het bijgeloof van mijn moeder en grootouders, is het wel zoals mijn moeder altijd zegt: ,,We doen er niemand kwaad mee.” En dus laat ik ze rustig hun gang gaan, maar schud wel elke keer vol ongeloof het hoofd wanneer ik binnenshuis fluit en opa me boos vraagt of ik hem dood wil hebben.

7 Tips & Tricks om een wereldburger te worden

Ik lig op bed en hoor de medley nog in mijn hoofd die Junior Tecla zong bij Miles Jazz Cafe op Curaçao. Hij zong “Hold Yuh”, “Aicha” en “Listen to your heart” en ineens werd ik geraakt door deze verassende overgang van muziekstijlen. De muziek ontroerde mij omdat ik het zag als symbool voor de veranderingen in mijn leven en de landen waarin ik had gewoond.

Ik ben geboren in Suriname en op mijn 17^de emigreerde ik samen met mijn moeder naar Curaçao. Vlak voor mijn 25^ste vertrok ik naar Nederland en na 4 jaren besloot ik om een nieuwe uitdaging als expat aan te gaan. Voor 8 maanden heb ik gependeld tussen Spanje en Marokko en remigreerde daarna naar Nederland. Als ik mijn oma in Suriname bel vraagt ze me regelmatig waar ik op dat moment ben. Vaak hebben mensen moeite om mijn huidige (woon)locatie bij te houden.

Een hoop mensen wonen levenslang in hun geboorteland of leven tussen de werelden van hun vaderland en het land waarnaar zij geëmigreerd zijn, zoals bijvoorbeeld Surinamers en Antillianen die in Nederland wonen. De liefde voor het vaderland blijft bestaan maar in Nederland hebben zij een thuis opgebouwd. Het opgeven van bepaalde gewoontes en gemakken is meestal moeilijk waardoor ze de stap om te (re)migreren niet wagen. Of men besluit uiteindelijk te kiezen voor toekomstperspectieven die zij denken te hebben. Ik denk dat angst voor het onbekende de voornaamste reden is om af te zien van (re)emigreren.

Tot nu toe heb ik ondervonden dat geen enkele beslissing permanent is (behalve het hebben van kinderen). Mijn grootoom legde mij laatst uit dat je een vaderlandsgevoel kan creëren voor het land waarin jij woont en je vooruit brengt. Wij kunnen kiezen uit meerdere landen die ons op langer termijn of in een bepaalde levensfase succes oplevert. Waarom zou je jezelf limiteren? The World is Your Oyster! Letterlijk en figuurlijk.

Ik ben dankbaar dat ik kon wonen in vijf landen en het heeft bijgedragen tot mijn ontwikkeling. Ik ben een Surinaamse vrouw met een Caribisch sausje, aangevuld met een Europese open mind en nuchterheid, die geniet van een Bourgondische levensstijl, ritmegevoel in haar heupen heeft zoals een Latina/Afrikaanse nazaat en ontroerd kan raken door het contrast tussen traditie en modern zoals ik dat in Marokko heb ervaren.

Het heeft natuurlijk ook nadelen om een wereldburger te zijn. Ik zal bijvoorbeeld altijd iemand missen, want mijn loved ones wonen in verschillende landen. Maar als je de balans uiteindelijk opmaakt, is het meestal een positieve ervaring. En als het niet goed uitpakt? Dan ga je weer terug of naar een ander land!

Is het bij je gaan kriebelen om jouw koffers in te pakken? Hieronder zijn een paar tips:

1. Laat hetgeen je gewend bent los en stel je open voor nieuwe dingen. Uiteraard houd je vast aan je eigen normen en waarden.
2. Probeer niet teveel te vergelijken. Het heeft geen nut om bij alles te zeggen dat het in Nederland anders aan toe gaat.
3. Houd vooroordelen thuis en trek niet te snel conclusies. In het begin is niet alles logisch, maar je gaat tijd moeten investeren om aan te passen aan een nieuwe cultuur.
4. Leer de taal! Taal verbindt mensen en is één van de manieren om de cultuur te snappen. De taal van een land bevat emoties en nuances die in jouw moedertaal misschien ontbreken.
5. Gedraag je als een local. Hoe beter je integreert, des te meer je de cultuur kan ontdekken.
6. Onthoud dat je niet alleen bent. Het gaat soms stroef gaan, maar gelukkig kan je kiezen uit Whatsapp, Facebook, Skype, email en de telefoon om in contact te blijven met je loved ones.
7. Wees niet bang om mensen in jouw netwerk te verliezen. Echte vriendschappen overleven de afstand en je moet je niet druk maken om de “vriendschappen” die snel verwateren.

Bosi,

Evita