Lagami na pas awe

Awe mi’n ke papia ku niun hende. Si tabata por lo mi a piki mi bulchi, drenta avion, bai China. Nò, defakto, lo mi no mester yega asina leu. Mi por djis drenta un bùs na stashòn i wak na kua siudat e ta bahami.

Nò, warda, lagami pensa kla. Mi lo mester plania e kos aki mas mihó. Que hubo mi piki djis un par di kos den un tas i bai dal un keiru den mundu? Pero kon mi ta hasi kome e ora ei? Paso mi no tin sèn wardá pa hasi kos di bon bida. Ai, mi no mester wòri mi kabes. Mi por buska kualke djòp pa mi sobrebibí. Hopi hende ta hasié, un ta bèrdè?

Porta lo mi kome pan bashi i bebe awa lòu, pero por lo menos lo mi ta felis. Mi ta spera antó.

Hmmmm, mi famia awor? Nan lo rabia ku mi? Mi amistatnan awor? Mi lo pèrdè tur? Nan lo no komprondemi. Pero al final, ta awor mi mes a kuminsa komprondé mi mes. Riba djé, tur hende ta wak pa nan mes.

Pero ta kiko a bai robes? Dikon mi ke kore bai? For di kiko mi ke hui bai?

Analisando mi bida, e ta okei. Por supuesto, tur hende tin nan kosnan. “Dios no ta dunabo un krus ku bo no por karga”. Pero en general, mi no mester keha. Kosnan por ta krekeché tin dia, pero semper mi a keda wak dilanti. Semper m’a purba tene mi kara na laira.

Skol ta bai bon. Tur dia mi ta drumi ku mi barika yen i bòu di mi mes dak. Pero e preshon… e ta kansami tin bia.

Kua preshon?

Mi mes no sa kua preshon eksaktamente. Pero un ansiedat a drentami i dunami gana di hui for di tur loke ta familiar i konfortabel. Diripiente mi ke un otro bida.

Awor mi no ke djis bai kèiru i bini bèk. Awor mi ke kambia di kas, kambia di siudat, kambia di universidat, kambia di pais, kambia di kiko mas?

Si bo wak bon… mi no por kambia mi mes. Bon ya, mi por drecha mi mes sí. Mi por traha riba kosnan ku por mihó. Di paden i pafó. Pero mi no por kambia mi mes, ni maske mi bai bèk i nase di nobo.

Tin bia bida ta bira dimas. Kada ken por eksperensia esaki na nan propio manera. Porta pa unu esaki ta un suseso grand i traumátiko i pa otro e por ta un sekuensia di kosnan chikitu ku al final ta yena bo kana.

Anto segun mi ta ora bida duna nos e sintimentu ku tur kos ta dimas nos ta haña e gran deseo pa kore bai i disparse, djis pa un time-out.

Pero al fin al kabo, kore bai no ta solushona nada. Kore bai no ta siñabo ni un lès. Sí, lès. Pasó tur loke nos ta pasa aden ta pa siña nos algu. Sea pa bo sa kon aktua sigiente biaha òf pa bo sa kon pa kontrola bo mes i bo emoshonnan den futuro.

Pues ora bo haña un deseo imenso pa disparse i kuminsa di nobo leu for di tur hende, kòrda ku ta ku bo mes lo bo bai.

No kore pa problema ni pa emoshonnan ku bo ta kere bo no por atende ku n’é. Para duru den bo sapatu manera un palu di muhé òf hòmber i enfrentá bida. Felisidat? Mañan mes lo bo mira.

Djis dal un baño, hala rosea i purba disfruta di kosnan bunita den bida.

 

Nicole

E gota di awa i e meeuwchi

Tabata un dia di hopi kalor i nubianan a disidí di habri nan brasa i laga un labishán di awa kai riba e isla. Mei mei di e gotanan di awa tabata tin un ku  no kera forma parti di e ciclo. El a puntra su mes kon e por skapa di e otro gotanan, ku tabata tuma rumbo pa laman.

“No,no” e gota di awa a pensa “mi no ke perde den laman grandi ei, mi mester ta liber pa mi por siña konosé mi mes. Mi mester buska un manera di sali aki fó”. Ku un salto el a libera su mes fo’i su kompañeronan i el a kai riba lomba di un meeuwchi.

“Hei, gota di awa, ta ki bo ta hasi aki bo so asina?” e meeuwchi a puntr’é asombrá. E gota di awa a kont’é di kon el a bai laga e otronan i el a puntra e meeuwchi  ku si e por sigui bula ku né pa un temporada. Mi ke siña konosé algu di mundu i mira kiko e hendenan ta hasi. Kisás asina mi por siña konosé mi mes”.

E meeuwchi di ta bon i huntu nan a sigui nan kaminda. Nan a bula asina serka di tera ku nan por a mira tur loke e hendenan tabata hasiendo riba e isla.

Después ku nan a bula pa bastante ora e meeuwchi a puntra e gota ku si e ta kla  pa sigui su kaminda huntu ku né.

“No, ahinda no”, e gota a kontestá. M’a ripará ku tur hende ta okupá nan mes  ku tur sorto di kos. Sin embargo m’a ripará tambe ku kasi tur ta sufri di un soledadinmenso”.

“Si, bo tin rasón” e meeuwchi a duna pa kontesta “i si bo ke keda mei mei di nan bo ta bai hasi meskos. Bo tambe lo buska tur sorto di distraikshon i abo tambe lo sinti e mes un soledad. Pero p’e otro banda lo ta un bon idea. Si ta bo deseo pa siña konosé bo mes, bo tambe mester pasa den e eksperensha ei. Loke bo mester hasi ora bo sinti e soledad den bo kurasón ta apartabu for di bo amigunan I buska silensio den naturalesa. Skuchando sonidu di laman I kanto di paranan. Tambe bo mester drenta te den bo mes i skucha e latido di bo propio kurasón.

Di e manera ei lo bo enkontrá bo mes. E dia ei lo bo sa tambe ken mi ta.

Den kumisamentu e gota di awa a buska tur sorto kos di hasi. Tur sorto di distraikshón pusibel. E tabata gosa ku smak, pero un dia el a sinti kon un kansá i un soledadinmenso a poderá di dje.  El a sinti un bashí tremendo den su kurasón ku a hasi’é hopi tristu.

Ora kasi e no por a wanta mas, el a korda kiko e meeuwchi a bis’é promé ku el a bula bai.

El a apartá su mes for di tur moveshón i pa tempu largu el a pasa den kompleto soledad.

Tabata un temporada hopi pisá pa e gota di awa. E no tabata tende nada mas sino kanto di paranan I sonidu di laman. El a drenta te den su mes i e por a skucha e latido di su kurasón. Kordando e palabranan di e meeuwchi e no a sukumbí i poko poko el a sinti kon un trankilat a kumisá drenta su kurasón. Un alegría inmenso a poderá di dje.

Kaminda un dia tabata tin intrankilidat, kaminda un tempu el a sinti soledat, el a sinti su mes, el a sinti pas. Porfín el a komprené tambe ken e ta i ta ki ta e motibu di su eksistensia : E ta yuda perfekshoná lamán Sin dje laman no ta completo.

Ku e konosimentu ei e gota di awa a laga su mes kai den laman i trankilamente el a tuma su posishón mei mei di e otro gotanan.El a enkontrá su mes i tambe e lugá kaminda e ta pertenesé. E no tin nodi di sigui buska mas. E dia ei tambe el a komprondé ken e meeuwchi ta : su propio alma.

PORFIN EL A YEGA KAS

Diana Márquez

YDK positivo, Please stand up!

Mi a sintonisá  Kabe’i Boto  pa mira e lastu parti di un entrevista ku un dama yamá Liesje Obispu ta duna. Mi a sali tendé su deskripshon di kon e la wòrdu habuzá dor di su tio na mucha. I tambe ku ela wordu violá ku su 12 anja.

Mi a haña rèspèt mes ora pa e dama aki. Paso mester di kurashi pa komparti bo bèrdat i momentunan horibel asina akí den bo bida na televishon. Mas ahinda den nos kultura di miedu kaminda tur kos ta un tabú.

Sigiente dia mi a tuma tempu pa wak hinter e entrevista. Naturalmente tabata kuestion di tempu pa e hende drechi nan subi riba kabai di moralidat i kuminsa kritiká.

“Tin asina tantu YDK positivo ku por wòrdu butá den spotlight.”

“Mester kuminsa alsa norma y balornan bèk. Paso ban serio e kos akí no ta normal. “

“Niun tata lo no ke pa nan yu bai traha komo muhé di bida of strip. Paso ki bo ta hañabu despues ku ne? Malesa?”

Den su manera i pará firme den su bèrdat (sea ku bo ta di akuerdo ku n’é of nò) el a ser REAL.

Pa mi e problema no ta si loke e dama aki a disidí di skohe komo profeshon ta bon of malu. Sea ku nos ta di akuerdo òf nò, strepmentu i prosititushon ta un fishi meskos ku karpinté òf abogado.

Anto ta netamente e hipokresia aki ta ègt kansa mi chep. Tin un sierto gremio ku ta sinti nan mes superior na tur otro. Nan ta esnan ekonómikamente privilegiá, nansé den kuna di oro of a lubidá di e kuna di koper ku nan antepasadonan a bin for di dje. Nan ta midi moralidat for di nan mundu di un famia lantá ku mama i tata, frishidèr semper yená ku kompras di Appie òf Vreugdenhill. Òf nan ta huzga a base di nan religion pero pena la bida ora pastornan di nan misa wòrdu gará con la mano en la mansa. Silensio ta reina, pastornan ta disparsé for di mapa of nos ta haña versíkulonan di beibel ta skèiru pa loko pa asina diskulpá lo indiskulpabel.

Den 1 Kabe’i Boto  Liesje Obispo a toka tema di;

  1. Insesto
  2.  Habuzu seksual
  3. Frakaso di instansianan
  4. Prostitushon
  5. Kontròl propio di bo seksualidat i kurpa.
  6. Traumaverwerking

Pa esnan ku no sa, buska “traumaseksualitiet’ riba google.

Es mas, el a asta trese konsientisashon di e echo ku Afrika ta un kontinente yen di rikesa, kontrali na e imahen ku media ta duna nos.

Lo ta bon si nos pone atenshon na e puntonan aki riba un nivel nashonal pasó ta temanan importante ku mester wòrdu toká.

Kuantu mucha muhé yòn nos ta duna nòmber enbes di wak kiko ta kausa di nan kompartashon? Òf kuantu hòmber ku den boka di pueblo nos ta bisa “no por mira un saya”  por resulta di ta adikto seksual? Hopi biaha nan tabatin eksperensianan di habuzu seksual na chikitu i esaki por manifestá su mes di diferente manera.

YDK positivo, ta basta ku tabú!

Danitzah Jacobs

Bo no ta pas (bèk) den a malchi.

Mirando bèk mi ta realisa ku den e ultimo 8 añanan mi a biba den tres diferente pais. Tabata un periodo sumamente impreshonante den kual mi a siña masha hopi di mi mes i di bida en general. Kuminsa di nobo den un país “straño” i logra di integrá i tambe sera amistadnan nobo ta un sentimentu masha masha dushi mes. Kualkièr hende ku a biaha hopi o pa un tempu largu por bisa bo. Biaha o biba pafó di Kòrsou ta amplia bo mente sigur sigur. Tambe e ta siñabo e kosnan ku ta bal den bida. Mi mes a ripará ku kada bes ku mi “verhuis” mi tin menos material pero muchu mas momentunan memorabel pa bai kune.

E bida di expat (leu foi kas) ta tremendo pero tin un parti ku ta hopi solitario.

Ata aki algún motibu ku bo tin ku siña biba kune:

  1. Bo sernan kerí lo te desepshoná. Ta masha bunita ku bo kièr bai biba afó i sigui bo soñonan o biba e bida ku bo ta deseá, pero famia i bon konosinan lo keda un tiki kibrá. Kon ku bo miré, muda pa un país leu foi kas ta algu basta egoísta. Al final bo no ta hasi’é pa niun otro hende ku no ta bo mes. Tur hende lo bisabo ku nan ta kontentu pabo i chèns ta ku nan ta papia 90% berdat tambe, pero nan lo skonde nan dudanan i e pregunta “pa ki karajo bo tey biba leu asina?” foi bo. Niun hende lo no mustra ku “Deep down” nan no ta 100% 100% ku bo aventura. Na Hato the true emotions comes out”
  1. Bo ta sinti un kulpa i duele tur ora bai. Ta depende bo edat, pero bibando leu foi kas e chèns ta grandi ku bo lo no por ta presente na momentunan grandi den bida di bo amistadnan na “kas”. Bo ta pèrdè babyshowers, bachelor parties i tin biaha kasamentu. Ora amigunan kumpra kas, tereno o kambia di trabou o terminá relashon di basta tempu tampoko bo no tey. Bo ta yega un edat kaminda bo mes mayornan o di konosinan ta kuminsa sufrí di salud, keda diagnostisá ku kanser i ta asta fayesé. Momentunan ku bo sa ku nan por usa un brasa fuerte pero bo tin ku skohe ki ora bo ta bishitá Kòrsou ya ku “vakantiedagen” ta limitá. Esey ta un di e dòlornan di mas grandi.
  1. Lo bo sintibo bo so. Maske kon afortuná bo ta di yega un país nobo i sera konosí ku hopi otro hende ku ta den e mesun situashon ku bo, lo tin momento ku bo ta sinitibo bo so den nan. E echo ku bo no tin un pasado komun ni no tin “memories” pa kompartí ta ponebo pidi pa bo famia i amigunan di infansia.
  1. Bo no ta pas (bèk) den a malchi. Biba leu foi kas ta kambia bo manera di pensa i mirá kos rondó di bo. Poko poko pero sigur bo ta laga loke tabata kustumbèr fuerte bai i algu nobo lo bini den su luga, Pero paso bo lombrishi no ta derá den bo país nobo, ni maske kon bo hasi bo lo no “fit in” kompletu. Na mes momentu bo no por ninga e Yu di Kòrsou den bo tampoko mas. Bo ta bira estranhero den tur dos país. Asina bo ta hañabo tin ku “struggle” ku e preguntanan Unda ta kas?. Unda bo kièr bira bieu?
  1. Bo lo pèrdè bon amigu. Amigu, prima i primunan ku bo a lanta pensa ku semper lo tey banda di bo poko poko boso lo krese for di otro. Ta kosta hopi energía pa keda mantené amistad ku un distansia largu. E echo ku tin biaha bo no ta forma parti di e momentunan krusial den nan bida ta aselerá e proseso aki ahinda mas. Social media no ta yena e bashi. Skohe diferente rumbo ta parti di bida. Pèrdè bon amigu ta nifiká pèrdè un parti di bo mes tambe.

Al final ta un pregunta so ta keda: E ta bale la pena?

Ami lo bisa: No tin rekompensa sin sakrifisio. E lifestyle aki ta kordabo esey tur dia di nobo.

Oportunidat pa biba i traha international no ta presentá tur dia. Ora ku e sosode,

Spread the wings and take flight.

Dòkter pa hende loko

Hopi biaha nos ta sintá ku un òf otro problema emoshonal ku no ta parse di ta solushonando su mes. Naturalmente nos a kustuma di resa rosario pa kita pisá, bai misa laga pastor pone zeta riba nos frenta, sende bela ku mama Maria, sensia kas pa kore ku fúku….you name it.

Si ora un ferkòut òf alergia kue nos kurpa nos ta buska yudansa serka nos dokter di kas, dikon nos no por hasi esaki ora nos no ta sinti nos bon emoshonalmente? Ta natural ku no ta tur dia bo ta sintibo e hende di mas felis na mundu. Pero no ta normal si nò si ta tur dia, òf mihó bisá, konstantemente, bo ta sintibo tristu, sin gana, sin apetit i sin motivashon. Tur esaki tin bia asta ta sin splikashon. Esei nos por yama depreshon.

index
source: trendom.com

Depreshon ta algu hopi komun. Mas komun ku nos ta kere. Tin hende por sinti nan mes deprimí despues di un suseso doloroso i traumátiko, pero tin hende ta lucha ku depreshon durante años sin por keda kla. Naturalmente tin diferente grado di esaki tambe. Hopi biaha nos ta skohe di keda ketu tokante esaki i hasi manera tur kos ta bon djis pa miedu ku otro hende lo mira nos pa loko.

Depreshon ta un di e miles di kondishonnan mental ku ta eksisti. Tin hopi malesa i kondishon mental ku nos pueblo no ta kompronde i ta skohe pa no papia di dje tampoko. Sierto di nan tin kausanan genétiko, otronan ta keda kausá pa susesonan traumátiko òf substansianan kímiko òf natural ku por hasi daño permanente na nos serebro.

Un psikólogo òf un psikiater no ta un spetakel di dòkter. Nan no tei pa spek en bonen. Ta hendenan ku a studia i siña kon pa yudabo pa atende ku e kosnan ku ta “den bo kabes”. Anto bai serka un profeshonal pa yudansa no ta nifika ku bo ta loko. Al kontrario, esei ta mustra kon balente bo ta di por rekonosé ku bo mester di yudansa i di buska esaki tambe serka profeshonalnan. No ta kos pa bo tin bèrguensa di dje. Nos tur por pasa den esaki anto no ta kos di hasi wega ku n’é tampoko.

Mas trempan bo buska yudansa, mas grandi bo chèns di rekupera ta. Esei ta konta pa tur kos, un ta bèrdè? Mas bo warda, mas daño lo tin na bo serebro. Aktividatnan i frekuensianan serebral relatá na sierto kondishonnan mental ta asta visibel riba scan ku sientífikonan a hasi ku hende.

psych2go
source: faceook page; Psych2go

Hopi biaha e gana i boluntad di bo mes ta hopi importante den e proseso di rekuperashon, pero tambe e apoyo di bo famia i/òf amigunan. Pues no tene bèrguensa pero purba di ta habrí i papia ku un persona di konfiansa tokante kon bo ta sinti bo mes.

I si abo no ta sintibo deprimi, sea semper atento na bo amigu i famianan. Porta ku bo ta salba un alma desespera inkonsientemente djis dunando e un tiki atenshon.

No entrega e guera; ku aseptashon ya kaba bo a kuminsa gana e bataya.

Nicole.

Brùg kolonial

Apresiabel persona/organisashon responsabel pa e brùg nobo,

Na promé lugá, danki pa a tuma e inisiativa di pone un brùg ku ta fasilitá bida di nos pueblo na pia. No ta tur hende ta den poseshon di un òuto i e pida kaminda ku nan ta skapa di kana, danki na e brùg nobo aki, mi tin sigur, ta nifika hopi. Prinsipalmente ora solo ta kima riba nos dushi isla.

Mi a ekspresa mi gratitut i atmirashon pa e inisiativa, pero tambe tin algu ku mi no ta di akuerdo ku ne. I mi ta bai ekspresa mi desakuerdo na nòmber di mi pueblo ku sí a emansipá mentalmente. Anto si mi ta papia di emansipashon, mi ta papiando di unu for di sklabitut i kolonialismo mental.

Ya kaba mi por tende hopi bisa ku desgustu ku “nada ku bo hasi no ta bon nunka”. NO! Atrobe: e inisiativa di e brùg ta unu admirabel! Loke si mi no ta di akuerdo ku n’é ta e nòmber skohí pa e brùg nobo aki.

Tur nos brùgnan na Kòrsou ta karga nòmber di muhénan den e kas Royal Hulandes, pues mi ta imaginami ku ta esaki ta e motibu ku a yama e brùg nobo aki Prinsès Amalia. Sinembargo, e otro brùgnan a wòrdu trahá den un époka kaminda nos tabata praktikamente un kolonia hulandes ainda. Mi a kere ku nos pueblo ta emansipando.

Ta pornada nos a logra 10-10-’10? Nos no a bira independiente den reino? Parse manera nos a bira independiente pero solamente riba papel. Ki dia nos ta mira balor i potensial di nos yunan di tera?

Dikon no a kibra ku e kustumber kolonialista aki? Dikon no a duna honor na nos mes hendenan ku ta trahando di un manera positivo pa nos isla?  Dikon no a duna honor na baluartenan di nos mes tera? Esaki lo a asta traha komo un enkurashamentu pa nos pueblo i prinsipalmente pa nos hubentut pa kuminsa i kontinua ku aktonan positivo den komunidat.

Mi por duna hopi ehèmpel di nòmbernan ku por a duna e brùg, pero lo mi no kaba i lo mi no ke lubida niun yu di tera ku meresé.

E situashon aki ta prekupami. Si mi mira unda e estatua di Tula, nos gran heroe, ta pará, i awor brùgnan ku ta keda honra un kas royal ku ni sikiera por duna nos e respèt i rekonosementu ku nos meresé, mi ta puntra mi mes si nos ta konsiente di e importansia di edukashon historiko.

Ni reina Beatrix ni rei Willem Alexander no a haña ta nesesario pa kambia e karosa di oro ku dibuho di katibu riba dje ku nan ta kore aden. Esei ta pasó nan ta orguyoso di nos pasado kolonial. Al final nan meresé nos pordon paso e pordon ei ta pa nos mes por progresá. Pero nan no meresé nos honor.

koets-e1441535770263
bron: http://www.historiek.net

Prinsès Amalia no konose nos kultura ni nos hendenan. E no sa kiko Kòrsou i su pueblo ta kome ni bebe.

Mi sa ku probablemente esnan konserní lo no lesa e karta habrí aki. Pero tòg mi ta skibi’é. Tambe mi sa ku un simpel studiante patriotiko lo no por kambia nòmber di un brùg ku a keda inougurá kaba. Pero di mi kurason mi ta spera ku nos wowo lo habri i ku nos lo mira e importansia di balorá nos mes pueblo. Nos ta un isla chikí, pero yen yen di potensial. Duna honor na esei.

Atentamente,

Nicole Henrietta

Orguyoso yu di Kòrsou

Ik proef aan het samenwonen.

En voor je het weet zit je een blog te schrijven op een zondag, terwijl je ook nog aan het koken bent en een paar wasjes draait.

Dit heeft niet te maken met het feit dat ik op het moment in de nazorgfase zit van het proefsamenwonen.

De taken zijn namelijk duidelijk uitgestippeld. Het koste me wel twee dagen voorwerk om mijn masterplan inzake huishoudelijke taken te ‘pitchen’ bij mijn wederhelft.

Uiteindelijk kreeg ik de nobele taak om te koken en schoon te maken en mocht mijn ‘soon to be’ kleren wassen en afwassen. Dat kleren wassen meer is dan wassen en ophangen, kreeg ik er niet meer in. De deal was al gesloten en om nog eens te gaan pitchen. Sinds een maand staat er een stoel met kleren die ooit nog eens gestreken moeten worden en wordt er gewassen en niet gestreken.

Dat ik de schoonmaak taak heb, ben ik uitermate blij mee. Ik hou namelijk van schoonmaken en vooral op mijn manier schoonmaken. Een keer in de week trek ik mijn chemische stoute schoenen aan en daag ik mezelf uit om een hele fles chloor te gebruiken in de wc pot, tijdens het dweilen en als je niet oplet ook nog tijdens het afwassen. Ja, dat doe ik dan maar ,afwassen, want dat hoort er bij. Nou dat hoort er niet bij, maar als ik aan het schoonmaken ben, dan is dit een individuele activiteit met lekkere muziek van Doble R, Otis Redding , Aretha Franklin, Gospelsongs en Lianne la Havas.

Ik wilde het vandaag eigenlijk gaan hebben over de regels inzake haardracht op school, maar al zoekend op het internet kwam ik erachter dat ik dit niet zomaar kan doen. Bij een zoektocht via google, kom ik schoolreglementen tegen van vier jaar terug, waarin termen als cellulaire telefoons, serie oorknopjes en  rinkelende armbanden gangbare termen zijn. Dan weet ik dat het me in een week niet gaat lukken en al helemaal niet op zondagmiddag om 15:00.

En ‘all of a sudden’ wist ik, waar ik het over wilde hebben.

Samen wonen en de signalen, die hierbij horen.

  1. Een belangrijk signaal is dat je minder ruimte hebt op het bed, minder te zeggen hebt over de temperatuurhoogte van de airco en niet meer zelf kan beslissen of je tegen de muur slaapt of aan de andere kant.
  2. De w.c. rol raakt sneller op en nu weet je het zeker. Ik gebruik teveel. We hebben al de eerste verstopping gehad en ik kan je vertellen dat dit geen leuke taak was.
  3. Poepen hoort erbij. Het is vreeslijk. Ik heb een heel ritueel. Muziek moet aan, met de deur dicht en op slot en na de daad hangt er een bord aan de voorkant met het vriendelijke doch dringende verzoek om het eerste uur niet binnen te komen. Mijn geliefde heeft hier letterlijk schijt aan en komt al diep ademhalend naar binnen. Zoenen in alle ochtendgloren is er ook eentje.
  4. Iemand kan je rug inzepen, schrobben, lotionen, je schoenen uitdoen, een ontbijtje klaarmaken en het licht als laatste uitdoen. Ja, er wordt goed voor me gezorgd. Zo liggen mijn slippertjes precies goed, zodat tijdens het pijnigend ritueel van uit je bed komen met de airco op 16graden, mijn voetjes niet de tegels aan raken. Stel je eens voor!
  5. Ik kijk nu minder t.v. Onze kletsuurtjes duren soms tot midden in de nacht en gaan over geloof, werk, sporten, issues waar we mee rond lopen, onze plannen, ideeen. We ‘ pitchen’ de hele nacht door. Gezellig.
  6. Nog een signaal is dat je midden in de nacht wakker wordt, na de wc moet en het moment gebruikt om even stiekem naar de ander te kijken, te glimlachen, te strelen, lieve woorden te zeggen of…
  7. “ Nee maar, ik heb geleerd dat…” vreeslijk, maar het gebeurt. Discussies, waarbij oude soms zwaar achterhaalde redenen die je op je twaalde hanteerde, nog worden gebruikt.
  8. Informatie geven. Toestemming vragen doe ik niet. Dan komt de rebel weer in me op. Mededelen werkt bij mij beter. Niet altijd van tevoren. Overleggen is nog moeilijk. Een briefje achterlaten lukt me goed.
  9. Eerst deed ik aan het 42-dagen detoxplan. Na tien dagen ging ik over naar het Beyoncé dieet om vervolgens naar vijf dagen over te stappen op een vegetarische lifestyle. Dit ging drie weken goed. Toen ging een weekend naar Curaçao en at ik op de zaterdag al twee keer KFC. Dat mijn dushi, me lekker vindt zoals ik ben, helpt natuurlijk niet.
  10. Je kan nergens heen. Simpel. Bij discussies is het uitpraten geblazen. De eerste keer pakte ik nog mijn jeepje en reed ik tot aan Belnem ( wijk op Bonaire). Toen werd het me te donker en reed ik weer terug. praten, praten en nog eens praten. Je leert de ander beter kennen, maar ook jezelf. Je komt er ook achter dat je echt geen fijn mens bent, als je ongesteld moet worden, het al bent, niet meer weet wanneer je het precies wordt en als je een ovulatie hebt.

 

Pa mi mes

Kanamentu pia abou no tin nada di haber ku pobresa.

Bo’n tabata sa?

Santu di laman , kayo na mi pia, mi tin kos ku ta tenemi na suela. |GROUNDED|

Mi koló skur, no ta di Afrika so mi por ta bin.

Bo’n tabata sa?

No reflehá bo ignoransia riba mi, pasó mi ta un palu di muhé. |ETHNICITY|

Yu di Kòrsou  ta bunita.

Mas bunita ku bo por imaginabu.

Nos pasado ta den nos kurason,

Kòrdando riba e laman salu.

Hòmbernan ku ta pis bo riba kaya,

Si, nos stimabu, nos a wardabo,

Den nos kurason.

Kurason Karibense.

Pero no ta yu’i Kòrsou so mi ta.

Ta hende mi ta.

Un hende muhé ku a legumai tur loke otro ta pensa i spera. Loke a sobra ta mi mes, un dama sin kabei.

M’a disidí di pela mi kabei pa representa mi mes filosofia; I am full of beauty and enough. Sigunmi ta tres aña kaba, ku ma lanta e kampaña pa aseptá hende manera nan ta. Komo yu di Kòrsou ma wordu kriá den un pueblo kaminda muhé mester tin kabei pa ta nèchi. Lamentablemente hopi ta pensa asina ketubai.

14954307_10211177667820360_1135160842_o

I ta komprendibel, si bo mayornan a kriabu na e manera aki, bo no sa otro. Ami a disidi di distansia mi mes for di e manera di pensa i mira hende muhé ei.

“Ku òf sin kabei, muhé mi ta i muhé mi ta keda’.

Klaro, mi tabatin miedu. E problema no ta si otro hende no gustabo. Hopi biaha nos ta pone enfasís riba loke mundu ta pensa di nos. Pero bo por wak bo mes kara kara?. Tin demasiado hende riba mundu ku ta dependé di otro hende pa por balorá nan mes.

Wak nos mes;

Nos mester di òuto grandi, pa por broma kuantu sèn nos tin. Pero na kas nos no sa si tin kuminda pa mayan. Ta ken bo ta gaña?

Tambe tin e damanan ku mester gasta masha tantu sèn pa stret nan kabei, of kumpra peluka pa sinti nan mes “bunita”. Pa ta honesto, mi no tin ku nes kiko bo ta hasi ku bo bida, ta di bo e ta. Pero si bo felisidat ta dependé di material, nunka lo bo no ta felis.

ASEPTA BO MES!

Pues komo èhèmpel PA MI MES, ma disidi di pela mi kabei. M’a forsa mi mes, pa ta e hende ku m’a nase pa bira. Ta hendenan di koló prinsipalmente ta haña ami i mi desishon straño; “ Aino yu, dikon b’a hasi e koi?  Bo tabatin kabèi hopi nèchi”. Nunka mi no tabata asina dependiente di mi kabei. E ta krese bèk, tòg?!

Òf e Hulandesnan sa kere ku mi ta malu; “ Niet zo kijken schat, misschien is ze wel ziek”. Ta hari so mi por hari. Bo falta di kurashi pa un desishon por estilo no ta hasi’é unu imposibel. Hende liber mi ta, tòg?

Despues di un ratu bo ta kustumbra, ami a sigui ku mi bida.

For di e ora ku bo ta pensa asina chikí tokante di mi desishonnan basá riba mi aparensia, e ta prueba ku bo mente ta muchu chikí pa por apresia hende manera nan ta.

Ta hende mi ta.

Un muhe sin kabei no ke men ku mi tin kanser ni ku mi ta menos muhé.

Bo’n tabata sa?

Mi ta pará den mi sapatu ku mi kara na laira sintiendo mi mes. Mas femenina ku nunka.

Chumbalá den bo bèshi?

Nos, yunan di tera, hendenan di isla, nos ta hende ku hopi sòus. Nos ta hende kayente. Anto mayoria bia nos ta bisa esaki ku pechu na laira. Prinsipalmente ora tin komparashon ku un otro pueblo ku ta parse di ta poko friu.

Tambe nos humor ta konsisti, pa gran parti, di chiste nan den dòbel sintí. For di mucha bo ta eksperensia esaki.

Kualke tio of tanchi ta hasi aña, un ke otro primu di bo mama ta dal net dos beter dimas i ta presenta ku un charada ku abo komo mucha no a kompronde èt òl. Tur hende grandi ta hari te yora, prinsipalmente e muhénan ta hari duru, tira man, hasi shishi. “Frèèèdiii ta kikeseeeeiii”.

Promé ku bo logra puntra ta kiko ta prèt na e charada of chiste bo mama a mandabo “bai paden òf bai hunga ku sobra muchanan pasó akinan nan ta papia kos di hende grandi”.

Awo ta kiko ta “kos di hende grandi”?

Pa mayoria di nos esaki ta nifika tur loke no ta pa mucha hasi, pues sierto maneranan di bisti, peña òf pela kabei pero prinsipalmente tur loke tin que ver ku sèks.

Ta masha fasil pa nos papia entre amiga of amigu di sèks. Nos tur ke konta kon dushi nos a pasa. Pero lamentablemente tòg esaki ta un tabú. Bon ya, prinsipalmente e aspekto peligroso di sèks ta un tabú. Si, sèks ta peligroso tambe. Manera nan ta bisa den boka di pueblo; “bo por haña bestia”.

E akto amoroso aki su intenshon natural ta prinsipalmente prokreashon. Sí, di naturalesa sèks ta simplemente pa produsi mas hende. Si e ta sinti dushi i tin su otro benefisionan, ta pa evitá ku hende lo keda sin hasi’é i stop di produsí mas ser humano.

Lamentablemente no ta beibi i sensashonnan bunita so bo por keda ku n’é despues di sèks. Malesanan seksual tambe. Tin di nan ta kurabel, danki na medisina moderno. Pero tambe tin di nan inkurabel òf ku ta birando resistente debí na manera nan iresponsabel di bebe antibiotika, por èhèmpel. Ora bo dòkter dunabo un remedi i bisabo “kaba tur” ta pa evitá ku e bakteria ta haña mas forsa i bira resistente na antibiotikanan eksistente. Esaki ta konta pa tur infekshon en general.

Nos por reparti malesanan seksual den 3 kategoria. Malesanan ku ta wòrdu kòusá pa:

  1.  bakteria,
  2. virus i
  3. parásito.

Malesanan transimiti seksualmente ta eksisti na nos islanan tambe. No ta un fénóméno di “paisnan grandi”. I lamentablemente nan ta mas presente ku bo ta kere den nos pueblo.

Bon pa bo sa tambe ku hopi bia e malesanan aki no tin sintoma. Den hopi kaso doño di kurpa mes no sa kiko e tin. Pesei ta importante pa huza protekshon i kontrola ku frekuensia.

huffingtonpost1
source: huffingtonpost.com

Kura pa malesanan transmiti seksualmente, ta na dokter bo mester buske. Pa gran parti ta eksisiti kura. Yerba buena, yerb’i hole, basora pretu ni lamungras lo no kur’é. No purba tampoko di baña ku klòròks paso esaki lo tin konsekuensianan grave pa bo salú. No tene berguensa di bai dokter paso ora bo tabata hasi kos di “hende grandi” bo no tabatin berguensa. Dokter ta bon bon na altura di bo aktividatnan seksual.

Komunikashon entre parehanan (nobo) ta importante pero tambe edukashon na kas. Splika bo yunan kiko tur un relashon seksual ta kome i bebe prome ku ta muchu lat.

Kòrda kuida kurpa,

Nicole.