“Nos a kuminsa pone Dios promé, i abo?”

TA  BAS  TA!!

Por fabor, mi ta roga un biaha mas, stòp!! Plis, djis stòp!

Despues di un tremendo esena den sala di parlamento, komportashonnan ku a laga di desea, i tur sobra chocheria ku bo por imagina, e aktornan a bin bèk mas duru ku nunka!

Komportashonnan? Dikon plural i no singular? Paso mane ma bisa siman pasá kaba, no ta señora Constansia so a laga di desea ku su komportashon violento.

Gerrit Schotte a laga mustra loke hopi a marka komo falta di hombresa. Kana duru bai su stul enbes di para atende ku e situashon.

Giselle McWilliam a mustra nos kon kompetente e ta den bestèl  mondkapjes na prèis di baka flaku i tambe kon bon e por kanga saya bèk. Laga pa ken?

Dj’aya banda señor Dos Santos ketubai ta sigui hasi spetakel riba vidio pa distribui riba medianan sosial.

Ta esaki ta gobernashon modèrno? Parlamento a bira skol di payaso?

Shonnan, ora baka hoga na pos tur hende por pidi despensa pero no lubida ku bo no por kambia e akshon mas. El a wòrdu hasí kaba i e tei pa keda, riba vidio i riba papel.

Si kada bes un hende ta laga di desea ku mesun aktitut, no ta kedami nada otro ku no ta di konkluí ku e komportashon en kuestion ei ta parti di su personalidat i ku mester analisá si esei ta adekuá pa un gobernante tin komo karakterístika.

Lastimamente hende inadekua tambe por yega na mando. Pero en todo caso, señora Constansia a mira i asepta su fayo. Danki pa a diskulpa bo mes na nos pueblo, danki. Pero mi a kere señora a tuma retiro ku e intenshon di respeta pueblo?

Awor e grupito a bòltu 360 grado i a disidí ku ta bai duna un bon ehèmpel, manera pueblo a pidi. Awor ta habri reunion ku orashon, alabansa, salmo i proverbio.

Ta ku nòmber di Dios boso ke reskata algu awor? Mi no sa kiko boso ke reskata promé mes pa ta sinsero. Boso kara? Gobièrnu? Pueblo? Partido? Plaka? Kiko eksaktamente?

SINEMBARGO, e táktika nobo aki, mi ta spera ku mi pueblo ta sabio sufisiente pa no kai aden.

Gobernashon i religion ta dos kos ku mester keda kada unu riba nan kurpa. Historia a mustra hopi bia di nobo ku ora bo meskla religion den gobernashon e ta kaba na guera. No ta pornada hopi pais a separa estado i iglesia ofisialmente pa mas ku 100 aña kaba.

No komprondé mi malu. Mi ta kere den Dios pero mi no ta kere den hípokresia. Mi no ta kere den huzamentu di religion komo maskarada pa bochornada. Mi ta kere den humanidat i aktonan ku ta bini di un kurason di berdat.

Tur hende tin derecho riba un religion. Esei ta un derecho humano. Pues mi ta respetá tur hende i nan eskoho.

Pero si Dios a kuminsa hunga un ròl kapital den bo bida, hinka bo rudia na kas i pidi’é dominio propio promé ku tur kos.

E siman ku a pasa tabata unu di hopi krítika. Mi ta spera ku e siman aki tambe lo bira unu di konsientisashon kaminda nos hendenan lo purba di habri wowo di nan bisiña, amigu i famia pa no kai den mas trampa ni porkeria.

Atrobe e importansia di edukashon ta sali na kla i tambe e peliger di ignoransia.

Por sierto, señor Dos Santos; Ora ta hasi orashon sera wowo maske ta pa sostene bo koleganan.

Hoben ketubai desapuntá pero mas krítiko ku nunka,

Nicole

Hend’i mondi nos ta?

“Unda Kòrsou ta bai?” “Kik’esaki ta para bira?!” Hopi a asta manda, no unu ni dos, pero diferente grandi despues di e bagabunderia ku a tuma lugá. Pa kiko?

Kòrsou ta un beibi. Nò, un mucha di kasi 7 aña. Nos tin hopi mas pa siña, hopi mas pa lucha i tambe hopi mas pa bringa. Si, pa BRINGA! Pero bringa HUNTU!! No pa bringa otro.

Kiko a pasa ku “union ta hasi forsa”? Kiko a pasa ku e rèspèt ku nos mester duna otro? Kiko a pasa ku madures i profeshonalismo? Kiko a pasa ku dominio propio?

Ayera señora Jacintha Constansia a laga demasiado di desea. DE MA SIA DO.

“Si pero Giselle McWilliam mes a buska. Masha ora e tabata tira palabra”.

Baho, simplemente baho. Tur dos hende. Baho.

Polítikonan den kua nos pueblo a depositá su konfiansa a mustra nan inkapasidat di solushoná un krísis polítiko, riba un isla chikitu manera esun di nos, di un manera profeshonal. Kangament’i saya den parlamento? Ta pa hende di kaya nos a vota?

Si madame McWilliam ker a tira puña na su antoho, mester a lag’é. Mata ku no haña awa ta seka di su mes. El a akusa señora Constansia inhustamente? Ministerio Públiko ta djis ey! Un kaminda hurídiko por a wòrdu kaná pa difamashon. Si ta esei tabata e problema.

Pero nò, e sistema di hend’i mondi tabata mas fasil, mas lihé pero al final mas karu tambe. Ku violensia bo ta pèrdè tur e rason i sosten ku bo por tabata tin inisialmente. Despues di un tal akto violento, simplemente señora a pèrde. Pèrdè rason i pèrdè rèspèt.

Awo mi ta bin pa boso, pueblo di Kòrsòu.

Ora tin tiroteo, atrako, ladronisia i bringamentu nos tur ta man na kabes. Nos tur ta puntra unda nos ta bai. Nos ke kore bisa ku e hubentut di awendia no ta sirbi pa nada. Pero konta ku e èhèmpel ku nos mester haña di esnan enkargá ku gobernashon di nos pais?

Señor Dos Santos a falta respet publikamente riba un vidio ku a bai rònt. Kon nos pueblo ta reakshona? Gran parti a gosa e kos masha, komparti e vidio i komenta “hahah masha bon!”.

Boso a lubida ku ora boso ta vota, boso ta hinkando futuro di Kòrsou den man di e persona en kuestion. Ta den man di hende inkapas, inmadurá ku no konosé e konsepto di aktua profeshonal nos ke laga Kòrsou? Awor ku e webu a chòk, tur hende tin mil opinion.

Boso no ta haña ku ta mas mihó pa duna boso voto na esnan ku ta mustra nan mes kapas, íntegro, madurá i inteligente sufisiente pa goberná un pais? No kualke pais! No lubida! Un pais ku ta den un tempu krusial di su desaroyo. Un pais ku awor mas ku nunka mester di union den nos pueblo i polítikonan.

Pueblo, hisa bo standarte. Paga nos ta paga, nos tin derechi di eksigi kalidat!

Ora tin bòmbòshi, tur hende ke pusha palu bòu di kandela. Pero tòg tur hende ta sorprendí awor.

Lagami kòrda boso ku no ta promé bia ku señora Constansia ta komportá su mes di un manera agresivo den públiko. Pero den parlamento a bai leu dimas.

Esaki tabata un falta di rèspèt grandi pa nos pueblo. Falta di rèspèt imenso.

Hoben desapuntá,

Nicole

Mi no ta mi mes na hulandes

Manera nan ta bisa na ingles. “Awkward!” Inkomodo! Ba sintibo inkomodo. Tur hende ta papia i hari, pero abo no ta alkansando pa kontribui na e kombersashon. Kees a hasi un wega, pero ta despues di hopi ratu b’a kompronde.

Den bo mes ba grita “aaaaaaannngg hahahahahha, awor ma kompronde!!” Pero b’a keda ketu, djis smile timidamente i sigui tende. Lisa a kuminsa konta algu, de fakto bo tambe ker a konta nan algu. Bo ker a onta di algu ku a pasa na laman tempu bo tabata chikí, pero b’a kai den paniko. B’a kai den paniko ora b’a realisá ku bo no sa e terminologia di laman i piskamentu na hulandes. Pues ba legumai. Bo’n ker a hasi bo mes redikulo.

Nan konosebo komo ketu i tímido. Pero bo no ta niun di dos kos. Al kontrario, bo stima bòmbòshi. Bo gusta kuenti kushina sòpi, yama kompinchi, prima ku bisiña bin tuma. Djadumingu atardi tabata bo kuki. Paboù di kas, bo’i pal’i indju, einan bo tabata sera i habri siman den ambiente. Ambiente ku despues ba realisá ku ta na nos islanan so e ta wòrdu brindá.

Semper b’a traha duru na skol. Hopi bon studiante. Ambisioso tambe. Manera hopi a hasi kaba, bo tambe a kue rumbo pa tera friu pa buska un mihó futuro.

Asina nan ta bisa anto. “Bai Hulanda pa bo buska papel. Paso ku papel den bo man mes Dios sa awendia. Kaba bo skol i bini bek si!”

Grandi tabata bo sorpresa ora ku b’a yega i ripara ku e hulandes ku bo kier sa bo tabata sa, esun ku nan a siñabo for di buki, apenas ta sirbi pa bo tene bo kabes riba awa.

Bèrgwensa! Bèrgwensa ba sinti ora ku bo mester a introdusi bo mes dilanti di bo klas nobo. Gaña! Ta inseguridat… Pero bo ta mucha di isla. Bo ta mucha balente. Bo a lanta para i hasi’é.

A tumabo hopi kurashi pa siña i sobrebibi sosialmente. Dikon mi ta papia di kurashi?

Paso ta rekerí un kantidat imenso di balentia pa bo papia sabiendo ku bo ta bai bisa algu robes pa drechi. Ta rekerí hopi madures pa tuma korekshon i hasi’é mihó sigiente bia. Pero ta di hasi fòut nos ta siña, un ta bèrdè?

Tambe a tumabo hopi kurashi pa sera amistat ku studiantenan òf koleganan Hulandes. Dikon? Base di un amistat ta komunikashon. Komunikashon na hulandes. Hai Dios. Por poko b’a pèrde rosea di djis kòrda bo angustia di antes.

Bo mester a papia ku bo mes. Papia pa rekorda bo mes di no lubida bo raísnan. Bo a lanta i bai mente habrí. Tremendo. Mente hanchu habrí pa siña di otro kulturanan sin huzga i tambe siña nan di esun di abo. Tur esaki danki na bo kurashi.

Apesar di tur kos, ainda bo no ta kompletamente kómodo ni na kas.

Hasiendo kompras bo a topa Els ku masha dia bo no a mira. Ku masha grasia e ta bisabo: “Heee meid! Hoe is ie?? Lang niet gezien joh!! En?? Gaat het lekker bij je nieuwe baan?”. Abo tambe, klaro, kontentu di wak e atrobe tin gana di bise “Èèèèllsseiii kontaaa? Kontent’i mirabo!!” Pero tur loke ta sali for di bo boka ta: “Ja, het gaat wel goed. En met jou ook?”

homer
source: http://www.thoughtcatalog.com

No ta seku bo ta. Simplemente bo no ta bo mes na hulandes.

Sea ta pa un ratu òf ta pa semper bo ta biba na un otro pais, ta hopi importante pa bo sikiera purba di siña nan idioma. Esei lo yudabo pa adapta bo mes na e pais i asina sintibo mas komodo den bo bida diario. Podise asta un tiki mas felis.

E no ta fasil, pero esfuerso ta konta. No limita bo mes na bo gremio di yu di Korsou so, atende ku tur hende un tiki. Mas sabi bo lo bira sigur!

Nicole

 

Nos tur ta hasi brua

Ma lanta ta kome bonchi kòra tur djaluna, paso mi mama ta bisa ku  esei ta pone ku henter siman lo tin kuminda riba mesa.Mi tata ta un hòmber ku ta traha warda, anto ora e tinku traha mardugá den kuaresma ku e bini kas bek, e ta drenta kas ku su lomba paso niun spiritu malu no ta drenta su kas.Un kos ku por a ponemi keda sin drumi pa 40 dia.

Pero for di dia ku mi a bin biba Hulanda tur e miedunan ei a disparse. Semper mi ta bisa mi mihó amiga: “Na Hulanda no tin spiritu”.

Nos ta bin for di un pais kaminda kerensia ta hunga un ròl hopi grandi. Pero na mes momentu bo huza e palabra brua, tur hende ta dal sera. Hopi hende tin e idea ku brua ta solamente Altagrasia di Sabaneta ku ta ranka lenga di lagadishi pa sera boka di su enemigu. Sin realisá ku e palabra brua ta un término hopi mas amplio ku ta forma parti di nos tur su bida.

Brua ta un palabra ku ta para pa tur kerensia ku no ta kai bòu di ningun praktika spiritual ku ta konosí. For di miramentu di destino, traha ku spiritu malu te ku bebementu di sierto yerba pa sanashon.

E orígen di e palabra brua ta sintá den e palabra bruá, pues ta diferente kerensia i praktikanan bruá den otro ku a forma un kategoria riba su mes.

Den mi opinion brua ta un di e herensianan di mas riku ku kultura antiano a heredá. Anto enbes di purba ofendé otro yamandonan hasidó di brua, mihó nos kuminsa eduká nos mes i siña apresiá e kosnan ku nos tin.

Edukando mi mes tokante e tema aki mi a bin realisá ku brua den su totalidat a hunga un ròl grand ii importante den formashon di mi identidat. Semper mi tabata un persona ku tin un fasinashon hopi grandi pa tur kos místiko òf magiko. Anto mi ta konvensí ku esaki ta bin for di mi kresementu.

Semper ku mi bai mi wela e ta kontami e mesun historia; dia mi tabata chikitu mi mama a bai un fiesta kumi i ora mi a bini kas mi tabata yora so. Mi tanta ku tabata stimami masha hopi mes a harma na e momentu ei un hèmber ku awa ku yerba i blòus pa bañami ku n’é. Mèi mèi di e ritual aki dor di un deskuido e hèmber a dònder abòu, basha ami ku yerba ku tur afó.

taki 4.jpg

Ami ku mi wela ta hari i nos ta sigi ku e dia.

Pero loke ami a siña di e historia aki ta ku nos hendenan ta gusta protega nos sernan kerí. Nos ta bisti yu man pretu, kontra i hunta nan ku blous pa proteganan kontra mal wowo i mal hairu.

Awor aki ku fin di aña ta den porta nos tur ta kumpra hopi sèn na klapchi pa nos tira rondó di kas 12or di anochi pa habri aña bon.

Dònderbos i pagara mester zona duru pa kore ku tur spiritu malu, pa nos drenta aña nobo ku kos bon so. Un ritual mas ku nos ta hasi pa protegá nos sernan kerí.

Brua ta hopi diverso i ta importante pa eksplorá esaki pa konsientisá nos mes.  Ban stop di mira tur kos ku wowo negativo pasó esei por stroba nos di siña hopi kos bunita.

No lubida ku ora bo sensia kas fin di aña aki, ta brua bo ta hasiendo.

taki 3.jpg

Kevin Osepa

 

Lagami na pas awe

Awe mi’n ke papia ku niun hende. Si tabata por lo mi a piki mi bulchi, drenta avion, bai China. Nò, defakto, lo mi no mester yega asina leu. Mi por djis drenta un bùs na stashòn i wak na kua siudat e ta bahami.

Nò, warda, lagami pensa kla. Mi lo mester plania e kos aki mas mihó. Que hubo mi piki djis un par di kos den un tas i bai dal un keiru den mundu? Pero kon mi ta hasi kome e ora ei? Paso mi no tin sèn wardá pa hasi kos di bon bida. Ai, mi no mester wòri mi kabes. Mi por buska kualke djòp pa mi sobrebibí. Hopi hende ta hasié, un ta bèrdè?

Porta lo mi kome pan bashi i bebe awa lòu, pero por lo menos lo mi ta felis. Mi ta spera antó.

Hmmmm, mi famia awor? Nan lo rabia ku mi? Mi amistatnan awor? Mi lo pèrdè tur? Nan lo no komprondemi. Pero al final, ta awor mi mes a kuminsa komprondé mi mes. Riba djé, tur hende ta wak pa nan mes.

Pero ta kiko a bai robes? Dikon mi ke kore bai? For di kiko mi ke hui bai?

Analisando mi bida, e ta okei. Por supuesto, tur hende tin nan kosnan. “Dios no ta dunabo un krus ku bo no por karga”. Pero en general, mi no mester keha. Kosnan por ta krekeché tin dia, pero semper mi a keda wak dilanti. Semper m’a purba tene mi kara na laira.

Skol ta bai bon. Tur dia mi ta drumi ku mi barika yen i bòu di mi mes dak. Pero e preshon… e ta kansami tin bia.

Kua preshon?

Mi mes no sa kua preshon eksaktamente. Pero un ansiedat a drentami i dunami gana di hui for di tur loke ta familiar i konfortabel. Diripiente mi ke un otro bida.

Awor mi no ke djis bai kèiru i bini bèk. Awor mi ke kambia di kas, kambia di siudat, kambia di universidat, kambia di pais, kambia di kiko mas?

Si bo wak bon… mi no por kambia mi mes. Bon ya, mi por drecha mi mes sí. Mi por traha riba kosnan ku por mihó. Di paden i pafó. Pero mi no por kambia mi mes, ni maske mi bai bèk i nase di nobo.

Tin bia bida ta bira dimas. Kada ken por eksperensia esaki na nan propio manera. Porta pa unu esaki ta un suseso grand i traumátiko i pa otro e por ta un sekuensia di kosnan chikitu ku al final ta yena bo kana.

Anto segun mi ta ora bida duna nos e sintimentu ku tur kos ta dimas nos ta haña e gran deseo pa kore bai i disparse, djis pa un time-out.

Pero al fin al kabo, kore bai no ta solushona nada. Kore bai no ta siñabo ni un lès. Sí, lès. Pasó tur loke nos ta pasa aden ta pa siña nos algu. Sea pa bo sa kon aktua sigiente biaha òf pa bo sa kon pa kontrola bo mes i bo emoshonnan den futuro.

Pues ora bo haña un deseo imenso pa disparse i kuminsa di nobo leu for di tur hende, kòrda ku ta ku bo mes lo bo bai.

No kore pa problema ni pa emoshonnan ku bo ta kere bo no por atende ku n’é. Para duru den bo sapatu manera un palu di muhé òf hòmber i enfrentá bida. Felisidat? Mañan mes lo bo mira.

Djis dal un baño, hala rosea i purba disfruta di kosnan bunita den bida.

 

Nicole

YDK positivo, Please stand up!

Mi a sintonisá  Kabe’i Boto  pa mira e lastu parti di un entrevista ku un dama yamá Liesje Obispu ta duna. Mi a sali tendé su deskripshon di kon e la wòrdu habuzá dor di su tio na mucha. I tambe ku ela wordu violá ku su 12 anja.

Mi a haña rèspèt mes ora pa e dama aki. Paso mester di kurashi pa komparti bo bèrdat i momentunan horibel asina akí den bo bida na televishon. Mas ahinda den nos kultura di miedu kaminda tur kos ta un tabú.

Sigiente dia mi a tuma tempu pa wak hinter e entrevista. Naturalmente tabata kuestion di tempu pa e hende drechi nan subi riba kabai di moralidat i kuminsa kritiká.

“Tin asina tantu YDK positivo ku por wòrdu butá den spotlight.”

“Mester kuminsa alsa norma y balornan bèk. Paso ban serio e kos akí no ta normal. “

“Niun tata lo no ke pa nan yu bai traha komo muhé di bida of strip. Paso ki bo ta hañabu despues ku ne? Malesa?”

Den su manera i pará firme den su bèrdat (sea ku bo ta di akuerdo ku n’é of nò) el a ser REAL.

Pa mi e problema no ta si loke e dama aki a disidí di skohe komo profeshon ta bon of malu. Sea ku nos ta di akuerdo òf nò, strepmentu i prosititushon ta un fishi meskos ku karpinté òf abogado.

Anto ta netamente e hipokresia aki ta ègt kansa mi chep. Tin un sierto gremio ku ta sinti nan mes superior na tur otro. Nan ta esnan ekonómikamente privilegiá, nansé den kuna di oro of a lubidá di e kuna di koper ku nan antepasadonan a bin for di dje. Nan ta midi moralidat for di nan mundu di un famia lantá ku mama i tata, frishidèr semper yená ku kompras di Appie òf Vreugdenhill. Òf nan ta huzga a base di nan religion pero pena la bida ora pastornan di nan misa wòrdu gará con la mano en la mansa. Silensio ta reina, pastornan ta disparsé for di mapa of nos ta haña versíkulonan di beibel ta skèiru pa loko pa asina diskulpá lo indiskulpabel.

Den 1 Kabe’i Boto  Liesje Obispo a toka tema di;

  1. Insesto
  2.  Habuzu seksual
  3. Frakaso di instansianan
  4. Prostitushon
  5. Kontròl propio di bo seksualidat i kurpa.
  6. Traumaverwerking

Pa esnan ku no sa, buska “traumaseksualitiet’ riba google.

Es mas, el a asta trese konsientisashon di e echo ku Afrika ta un kontinente yen di rikesa, kontrali na e imahen ku media ta duna nos.

Lo ta bon si nos pone atenshon na e puntonan aki riba un nivel nashonal pasó ta temanan importante ku mester wòrdu toká.

Kuantu mucha muhé yòn nos ta duna nòmber enbes di wak kiko ta kausa di nan kompartashon? Òf kuantu hòmber ku den boka di pueblo nos ta bisa “no por mira un saya”  por resulta di ta adikto seksual? Hopi biaha nan tabatin eksperensianan di habuzu seksual na chikitu i esaki por manifestá su mes di diferente manera.

YDK positivo, ta basta ku tabú!

Danitzah Jacobs

“K’oi chòmbòn OM ta hasi”

Medianan sosial, prensa, snèk, gym, trabòu, #younameit, tur a bira sentronan di diskushon. Diskushonnan supuestamente sano, pero kaminda amistatnan por asta kibra despues di interkambio di opinionnan fuerte i diferente.

Delaster dianan aki, ta lo siguiente ta punto di diskushon òf kombersashon den nos pueblo;

Un persona bastante konosí den nos komunidat a pone un vidio riba facebook kaminda e ta duna su opinion tokante un atrako kometí riba un politiko. E persona aki a duna di konosé ku e ta fadá di mira kon politikonan ta hòrta pueblo i keda ku nan libertat.

Den e siman ku a pasa aki, e persona aki a keda detené riba òrdu di ministerio publiko di Kòrsou pa “opruiing”.

Kiko  ta “opruiing”? “Opruiing” ta loke nos ta yama “instigashon” na Papiamentu. I e definishon hurídiko ta bisa ku esaki ta ensera kualke akto públiko, oral, por eskrito òf riba potret/vidio pa medio di kua ta enkurashá otro hende pa kualke akto kastigabel òf violento kontra outoridat públiko.

E detenshon aki a kousa un gran malkontentu serka nos hendenan. Tur hende ke huza nos libertat di ekspreshon i e echo ku nos ta biba den un pais demokrátiko komo argumento pa kiko e detenshon aki ta un inhustisia kontra un siudadano.

Pa hopi esaki ta un muestra di opreshon. Hopi ta pensa ku ta “djis pasó ta tokante politikonan” ministerio públiko a aktua.

Ban wak e kaso aki di un perspektiva kalmo i obhetivo.

Nos kompader a presenta su opinion ku un bon argumento. Algu ku sigur a pon’é gana simpatia di hopi hende. Nos tur ta kansá di mira inhustisia pasa ku nos pueblo. Niun hende no ke sigi mira korupshon pasa di dia kla, den nos kara, “na fini”, sin ku nada ta bin afó.

Sinembargo, di un perspektiva penal el a pinta di no a “djis duna su opinion”. E problema a kuminsa ora ku e charla a pasa di un dunamentu di opinion pa un enkurashamentu pa hasi, òf mihó bisá, sigui hasi loke a kaba di pasa. Ta akinan e vidio a bira material ilegal.

E no ta e promé siudadano ku ta keda detené pa instigashon. Motibu ku esaki ta keda konsiderá komo un akto ilegal ta pasó e intenshon di e charla riba su mes por pone orden i trankilidat públiko na peliger.

Pues nos amigu tabatin un opinion, unu fuerte, kual hopi di nos ta di akuerdo ku n’é, pero e enkurashamentu pa sigui ku kriminalidat a pone ku e situashon a sali for di man. Bon ta ku el a duna di konosé klaramente ku e no ta pro atrako. Esei por pone ku e ta sali kompletamente liber i inosente for di e kaso aki.

Enfin, nos por diskuti di awe te fin di mundu mes tokante e topiko aki. Pero mi ta spera ku nos tur a siña algu di esaki. Midi bo palabranan. Nos ta liber pa ekspresa nos mes pero esaki no mester bira un menasa pa nos prohimo.

free_speech_doesnt_mean_careless_talk_-_nara_-_535383
source: http://www.community.imgur.com

Nos tur ta hartá di korpushon, pues no stòp di duna bo opinion. No laga miedu di prizòn kita bo gana di ekspresa bo mes. Paso “djis opinion” semper lo ta legal i enkurashamentu di kosnan positivo tambe. Pues nos por sigui bringa pa pone un paro na korupshon, pero e bataya mester ta unu rashonal. Nos mester pensa promé nos papia i promé nos aktua. Keda ketu si no ta un opshon.

Manera Papa Godett a bisa: “Solo el pueblo, salva al pueblo”.

Nicole

Dòkter pa hende loko

Hopi biaha nos ta sintá ku un òf otro problema emoshonal ku no ta parse di ta solushonando su mes. Naturalmente nos a kustuma di resa rosario pa kita pisá, bai misa laga pastor pone zeta riba nos frenta, sende bela ku mama Maria, sensia kas pa kore ku fúku….you name it.

Si ora un ferkòut òf alergia kue nos kurpa nos ta buska yudansa serka nos dokter di kas, dikon nos no por hasi esaki ora nos no ta sinti nos bon emoshonalmente? Ta natural ku no ta tur dia bo ta sintibo e hende di mas felis na mundu. Pero no ta normal si nò si ta tur dia, òf mihó bisá, konstantemente, bo ta sintibo tristu, sin gana, sin apetit i sin motivashon. Tur esaki tin bia asta ta sin splikashon. Esei nos por yama depreshon.

index
source: trendom.com

Depreshon ta algu hopi komun. Mas komun ku nos ta kere. Tin hende por sinti nan mes deprimí despues di un suseso doloroso i traumátiko, pero tin hende ta lucha ku depreshon durante años sin por keda kla. Naturalmente tin diferente grado di esaki tambe. Hopi biaha nos ta skohe di keda ketu tokante esaki i hasi manera tur kos ta bon djis pa miedu ku otro hende lo mira nos pa loko.

Depreshon ta un di e miles di kondishonnan mental ku ta eksisti. Tin hopi malesa i kondishon mental ku nos pueblo no ta kompronde i ta skohe pa no papia di dje tampoko. Sierto di nan tin kausanan genétiko, otronan ta keda kausá pa susesonan traumátiko òf substansianan kímiko òf natural ku por hasi daño permanente na nos serebro.

Un psikólogo òf un psikiater no ta un spetakel di dòkter. Nan no tei pa spek en bonen. Ta hendenan ku a studia i siña kon pa yudabo pa atende ku e kosnan ku ta “den bo kabes”. Anto bai serka un profeshonal pa yudansa no ta nifika ku bo ta loko. Al kontrario, esei ta mustra kon balente bo ta di por rekonosé ku bo mester di yudansa i di buska esaki tambe serka profeshonalnan. No ta kos pa bo tin bèrguensa di dje. Nos tur por pasa den esaki anto no ta kos di hasi wega ku n’é tampoko.

Mas trempan bo buska yudansa, mas grandi bo chèns di rekupera ta. Esei ta konta pa tur kos, un ta bèrdè? Mas bo warda, mas daño lo tin na bo serebro. Aktividatnan i frekuensianan serebral relatá na sierto kondishonnan mental ta asta visibel riba scan ku sientífikonan a hasi ku hende.

psych2go
source: faceook page; Psych2go

Hopi biaha e gana i boluntad di bo mes ta hopi importante den e proseso di rekuperashon, pero tambe e apoyo di bo famia i/òf amigunan. Pues no tene bèrguensa pero purba di ta habrí i papia ku un persona di konfiansa tokante kon bo ta sinti bo mes.

I si abo no ta sintibo deprimi, sea semper atento na bo amigu i famianan. Porta ku bo ta salba un alma desespera inkonsientemente djis dunando e un tiki atenshon.

No entrega e guera; ku aseptashon ya kaba bo a kuminsa gana e bataya.

Nicole.

Brùg kolonial

Apresiabel persona/organisashon responsabel pa e brùg nobo,

Na promé lugá, danki pa a tuma e inisiativa di pone un brùg ku ta fasilitá bida di nos pueblo na pia. No ta tur hende ta den poseshon di un òuto i e pida kaminda ku nan ta skapa di kana, danki na e brùg nobo aki, mi tin sigur, ta nifika hopi. Prinsipalmente ora solo ta kima riba nos dushi isla.

Mi a ekspresa mi gratitut i atmirashon pa e inisiativa, pero tambe tin algu ku mi no ta di akuerdo ku ne. I mi ta bai ekspresa mi desakuerdo na nòmber di mi pueblo ku sí a emansipá mentalmente. Anto si mi ta papia di emansipashon, mi ta papiando di unu for di sklabitut i kolonialismo mental.

Ya kaba mi por tende hopi bisa ku desgustu ku “nada ku bo hasi no ta bon nunka”. NO! Atrobe: e inisiativa di e brùg ta unu admirabel! Loke si mi no ta di akuerdo ku n’é ta e nòmber skohí pa e brùg nobo aki.

Tur nos brùgnan na Kòrsou ta karga nòmber di muhénan den e kas Royal Hulandes, pues mi ta imaginami ku ta esaki ta e motibu ku a yama e brùg nobo aki Prinsès Amalia. Sinembargo, e otro brùgnan a wòrdu trahá den un époka kaminda nos tabata praktikamente un kolonia hulandes ainda. Mi a kere ku nos pueblo ta emansipando.

Ta pornada nos a logra 10-10-’10? Nos no a bira independiente den reino? Parse manera nos a bira independiente pero solamente riba papel. Ki dia nos ta mira balor i potensial di nos yunan di tera?

Dikon no a kibra ku e kustumber kolonialista aki? Dikon no a duna honor na nos mes hendenan ku ta trahando di un manera positivo pa nos isla?  Dikon no a duna honor na baluartenan di nos mes tera? Esaki lo a asta traha komo un enkurashamentu pa nos pueblo i prinsipalmente pa nos hubentut pa kuminsa i kontinua ku aktonan positivo den komunidat.

Mi por duna hopi ehèmpel di nòmbernan ku por a duna e brùg, pero lo mi no kaba i lo mi no ke lubida niun yu di tera ku meresé.

E situashon aki ta prekupami. Si mi mira unda e estatua di Tula, nos gran heroe, ta pará, i awor brùgnan ku ta keda honra un kas royal ku ni sikiera por duna nos e respèt i rekonosementu ku nos meresé, mi ta puntra mi mes si nos ta konsiente di e importansia di edukashon historiko.

Ni reina Beatrix ni rei Willem Alexander no a haña ta nesesario pa kambia e karosa di oro ku dibuho di katibu riba dje ku nan ta kore aden. Esei ta pasó nan ta orguyoso di nos pasado kolonial. Al final nan meresé nos pordon paso e pordon ei ta pa nos mes por progresá. Pero nan no meresé nos honor.

koets-e1441535770263
bron: http://www.historiek.net

Prinsès Amalia no konose nos kultura ni nos hendenan. E no sa kiko Kòrsou i su pueblo ta kome ni bebe.

Mi sa ku probablemente esnan konserní lo no lesa e karta habrí aki. Pero tòg mi ta skibi’é. Tambe mi sa ku un simpel studiante patriotiko lo no por kambia nòmber di un brùg ku a keda inougurá kaba. Pero di mi kurason mi ta spera ku nos wowo lo habri i ku nos lo mira e importansia di balorá nos mes pueblo. Nos ta un isla chikí, pero yen yen di potensial. Duna honor na esei.

Atentamente,

Nicole Henrietta

Orguyoso yu di Kòrsou